Tabiiyot-geografiya fakulteti

Nok gal kanasi – Eriophyes puri Pagst.  

 

Juda mayda oddiy ko’z bilan ular kalloniyasini kuzatishi mumkin. Kanalar  4 

oyoqli  asosan  barg  tuxumlarida  yashab  rivojlanadi,  parenximada  o’ziga  xos 

yo’lakchalar hosil etib, hujayra suyuqsizligi pushti, qizg’ish bo’rtiqlar hosil qiladi 

ya’ni  gallar.  Bu  yerlar  qo’ng’irlashib  borib  keyin  qorayib,  qurib  qoladi.  Gallar 

o’simlik bargini markaziy tomirlari yonida bir – biriga yaqin masofada joylashadi. 

Qishlovga  voyaga  yetgan  kanalar,  kurtak  tangachalari  orasiga  kiradi.  Bahorda 

kurtaklar uyg’onishi bilan ular yosh barglar to’qimasiga kirib, oziqlanishga o’tadi. 

Yoz mavsumida kanalar bir necha avlod berib, yangi – yangi barglarni zararlaydi, 

yosh  barglar  suyuqsizligi  ko’pligi  sabab,  kanalar  asosan  ichki  kurtaklarda  ko’p 

uchraydi. Zararlanishi natijasida o’simlik barglari assimiliyasion progress kamayib, 

o’sishi  to’xtaydi,  o’simlik  hosildorligi  kamayadi.  Ko’pincha  bu  kanalarni  yosh 

ko’chat etishtiruvchi  maydonlarda uchratish mumkin.  

So’ruvchi  hasharotlar  o’simliklarga  kuchli  zarar  keltirib,  bularga:  barg 

burgalar,  oq  qanotlar,  sikodalar  soxta  qolqondorlar,  qolqondorlar  shiralarini 

ko’rsatish mumkin. Vodiy hududida eng ko’p tarqalgan deyarli barcha o’simliklrda 

mavjud    shiralar  va  qolqondorlar  zararini  kuchli  deyish  mumkin.  Shiralar    2  –  3 

mm  kattalikda  bo’lib,  katta    kalloniyalari  bilan  barglar  va  o’simlikni  yosh 

---

28 

 

novdalariga zarar keltiradi. Ular juda tez ko’payib, o’simlik hujayra suyuqligi bilan 

oziqlanadi  va  o’simlikni  orqada  qolishi,  ayrim  holatlarda  qurib  qolishi,  barglarni 

kuchli  buralib,  shakli  va  rangini  o’zgarishiga  olib  keladi.  Natijada    daraxtlar 

hosildorligi kamayib qishlovga chidamliligi sustlashadi. Hayoti davomida shiralar 

o’z  chiqindi  mahsulotlari  bilan  o’simlik  barglarini  ifloslaydi,  chiqindilar  shirin 

bo’lganligi  tufayli,  bunday  ozuqa  muhitida  zamburug’lar  rivojlanadi,  o’simlik 

tanasi  qora  rangga  kirib,  o’simlik    oziqlanishdan  to’xtaydi.  Shiralarning  shirin 

suyuqligi  bilan  chumolilar  oziqlanib  ularni  himoya  qiladi,  yangi  joylarga 

ko’chishlariga yordam beradi.