Tabiy birikmalar kimyosi fanidan “ monosaxaridlarning xossalari va ularning xalq xojaligida qo`llanilishi”

Kurs ishining maqsadi va vazifalari.

I.Bob.Asosiy qism
I.1. Ulevodlarlarning sinflanishi va nomlanishi

Uglevodlar organik birikmalarining eng katta sinfi bo’lib, ular gidroliz qilinganda, gidrolizga uchramasligiga qarab va gidrolizga uchrab kichkina molekulalarga bo’linishiga qarab ikki gruppaga bo’linadi.

Uglevodlarni uch katta sinfga bo’lish mumkin-monosaxaridlar, disaxaridlar va polisaxaridlar. Ayrim holatda uglevod tutgan biopolimerlar turudiMonosaxaridlarga oksidlangan. qavtarilgan. karbonil gumhi bo’lmagan mahsulotlari ham tegishli hisoblanadi. Polisaxaridlar polikondensatsiyalangan monosaxaridlar, tipik polimerlarni va ular minglab monosaxarid qoldiqlaridan hosil bo’lgan, molekulyar massasi olingan namunalarda farq qilishi mumkin. Oligosaxaridlar monosaxarid va polisaxaridlar orasidagi moddalardir tarkibida ikkiladan o'ntagacha monosaxarid qoldiqlari tutishi mumkin.

Nomlanishida uglerod soniga qarab va quyi vakillari (triozalar va tetrozalar). oddiy vakillari (pentozalar va geksozalar) va yuqori monosaxaridlarda uglerod soni 7 dan 10 gacha boradi. Normal zanjir tuzilishida bitta uglerod karbonil shaklida qolganlarida gidroksil guruhi bo'ladi. Karbonil guruhi zanjirda joylashishiga qarab aldegid yoki keto shaklida bo’lib aldozalar va kelozalar deb nomlanadi. Demak quyidagi nomlanishlami uchratishimiz mumkin: aldopenlozalar, ketopentozalar, aldogeksozalar, ketogeksozalar va boshqalar. Monosaxaridlar tarkibidagi uglerod atomlari soniga qarab trioza, tetroza, pentoza, geksoza va geptozalarga bo'linadi. Tirik organizmlarda triozalardan glitsin aldegidi va dioksiaseton uchraydi. triozalar uglevodlar parchalanishining mahsulotlari, fosforlangan holda ular fruktozobifosfatning parchalanishida hosil bo'ladi. Organizm to’qimalarida fosfotriozalar izomeraza fermenti tasirida bir-biriga o'tadi. Tetrozalar tarkibida 4 ta uglerod atomi bo'lgan monosaxaridlar ichida muhim axamiyatga ega bo'lgani D-eritrozo-4-fosfat hisoblanadi.U fotosintez jarayonida uglevodlar parchalanishida hosil bo'ladi. Hayvonot va o'simlik to’qimalari murakkab moddalari tarkibiga pentozalar kiradi.