“tadbirkorlik va boshqaruv” fakulteti “moliya va bank ishi ”

2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши

Талабнинг ошиши ва талаб чизиғининг ўнгга сурилиши

Qe
D1
D
S
P
E*
P*e
E
Pe
Q
Q*e
Талабнинг камайиши, бошқа омилларни ўзгармас деб қабул қилганда, нархларнинг пасайишига ва талаб ҳажмининг ҳам қисқаришига олиб келади. Бунда талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишиши (мувозанат) нуқтаси олдинги ҳолатдан пастда жойлашади.
2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши

Талабнинг камайиши ва талаб чизиғининг чапга сурилиши

Qe
Q*e
D
D1
S
P
E
E*
Pe
P*e
Q
Энди талабни ўзгармас деб қабул қилган ҳолатда таклифдаги ўзгаришларнинг бозор мувозанатига таъсирини кўриб чиқамиз. Фараз қилайлик таклиф ошди. Бу бозор мувозанатига ва мувозанатли нархга қандай таъсир кўрсатади?
Бошқа омиллар ўзгармаган ҳолатда таклифнинг ошиши товар ҳажмини кўпайтиради ва нархни пасайишига олиб келади. Бунда талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишиш нуқтаси олдинги ҳолатдан пастда жойлашади.
2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши
Q
S2
P
S
E*
P*e
E
D
Pe
Qe
Q*e
Таклифнинг ошиши ва таклиф чизиғининг ўнгга сурилиши
Бошқа омиллар ўзгармаган ҳолатда таклифнинг қисқариши бозордаги нархнинг ошишига олиб келади. Бундай ҳолатда нарх кўтарилиб, таклиф ҳажми камаяди. Талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишўиш нуқтаси (мувозан нуқтаси) олдингидан юқорида жойлашади.
2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши
Q
S1
P
S
E
E*
D
Pe
Qe
Q*e
P*e
Таклифнинг қисқариши ва таклиф чизиғининг чапга сурилиши

Агар талаб ва таклиф бир вақтда ўзгарса бозор мувозанатига қандай таъсир кўрсатади? Талаб ва таклиф тескари йўналишда ўзгаришининг иккита ҳолатини ажратиб кўрсатиш мумкин. Фараз қилайлик, таклиф ошиб, талаб қисқармоқда. Бу ҳолатда нарх пасайиши билан боғлиқ иккита самара қўшилиб кетади: таклифнинг ошиши бозордаги маҳсулот ҳажмини кўпайишига олиб келиб, нархни арзонлаштирса, талабнинг қисқариши ҳам маҳсулот нархининг пасайишига таъсир кўрсатади. Натижада талаб ва таклиф чизиқлари олдинги мувозанат ҳолатидан анча пастда кесишади ва янги мувозанатга эришилади.

Q
S1
P
S
E1
P*e
E
E*
D
Pe
P1
Qe
Q*e
Q1
D
Таклифнинг ошиши ва талабнинг қисқариши оқибатлари
Иккинчи кутиладиган ҳолат – бу таклиф қисқариб, талаб ошадиган вазиятдир. Бунда нарх кўтарилиши билан боғлиқ иккита самарани кузатиш мумкин: талабнинг ошиши нархнинг кўтарилишига олиб келса, таклифнинг қисқариши ҳам товар танқислигини вужудга келтириб, нархни оширади .
Q
S1
P
S
E1
Pe
E*
E
D
P*e
P1
Q*e
Qe
Q1
D
Талабнинг ошиши ва таклифнинг қисқариши оқибатлари