Tadqiqotlari

8.2-jadval 
Telefon va pochta orqali yoki shaxsan uchrashuv orqali anketa 
so‘rovlarining afzallik va kamchiliklari
1
 
 
Mezon 
Telefon 
Pochta 
Shaxsan uchrashuv 
Axborot aniqligi 
 
 
 
Vaqt omili 
 
 
Tashkiliy qiyinchiliklar 
 
 
 
Xarajatlar 
 
 
 
Savollar hajmi 
 
 
Moslashuvchanlik 
 
 
 
Respondent 
shaxsiga 
moslashuvchanlik 
 
 
 
Boshqa talablar 
-intervyu 
o‘tkazishni 
rejalashtirishda 
telefon 
raqami 
terish 
uchun 
ketuvchi 
vaqtni 
hisobga oling 
-respon-dentning uy 
telefonidan 
foydalanish 
imkoniyatini ko‘rib 
chiqing 
-savolning oddiy 
shakli 
-detalli 
bosma 
yo‘riqnoma 
-ochiq 
savollar 
yo‘qligi 
-respon-dentni xat 
ichiga 
solingan 
biron sovg‘a bilan 
mukofotlash 
-muammoni respondent 
bilan detalli muhokama 
qilishni talab qiladi
-turli 
vizual 
vositalardan 
foydalanish 
uchun 
qulay imkoniyat 
 
 - yaqqol ustunlik 
 - ustunik va kamchilik bir xil 
 - yaqqol kamchilik 
Shaxsiy intervyu tadqiqot ob’ektlari bilan aloqa qilishning eng ommaviy va 
universal usulidir.
Uning afzallliklari:
➢ javobdan bosh tortish hollarining kamligi;
➢ tadqiqotning nisbatan aniqligi;
➢ shaxsiy so‘rovni kuzatuv bilan birgalikda olib borish imkoniyati.
Kamchiliklari:
➢ tashkiliy ishlarning ko‘pligi va moddiy xarajatlarning kattaligi;
➢ intervyuyerning respondentlarga bilib yoki bilmagan holda ta’sir ko‘rsatish 
ehtimoli.
Shaxsiy intervyu individual yoki guruh shaklida bo‘lishi mumkin.
1
Завьялов П.С. Маркетинг в схемах и рисунках. –М.:Инфра-М, 2012, 81-б 

---

191 
8.1-rasm. So‘rov o‘tkazish turlari 
Ulardan har biri ma’lum bir afzallik va kamchiliklarga ega.
Telefon orqali so‘rovning afzalliklari:
➢ yuqori tezkorlik,
➢ arzonlik,
➢ berilgan savolni tushuntirish imkoniyati.
Kamchiliklar:
➢ faqat telefon abonentlari o‘rtasida so‘rov o‘tkazish imkoniyati tanlab 
olishning mos kelishini ta’minlay olmaydi;
➢ savollarga javob berishdan bosh tortish, ayniqsa shaxsiy xarakterli 
savollarga javob bermaslik ehtimoli yuqori;
➢ so‘ralayotgan shaxsning bandligi (telefon qo‘ng‘irrg‘i kutishi, telefondan 
boshqalarning foydalanishi) sababli suhbatdan qisqa bo‘lishi;
Shaxsiy intervyu tadqiqot ob’ektlari bilan aloqa qilishning eng ommaviy va 
universal usulidir.
Uning afzallliklari:
➢ javobdan bosh tortish hollarining kamligi;
➢ tadqiqotning nisbatan aniqligi;
➢ shaxsiy so‘rovni kuzatuv bilan birgalikda olib borish imkoniyati.
So'rov 
o'tkazish 
turlari
Tekefon orqali
Pochta orqali
Shahsiy intervyu

---

192 
Kamchiliklari:
➢ tashkiliy ishlarning ko‘pligi va moddiy xarajatlarning kattaligi,
➢ intervyuyerning respondentlarga bilib yoki bilmagan holda ta’sir ko‘rsatish 
ehtimoli.
Shaxsiy intervyu individual yoki guruh shaklida bo‘lishi mumkin.
 
8.2. Anketa tuzish va anketa orqali so‘rovlar o‘tkazish 
 
Anketa (so‘rov varaqasi) bu – tadqiqot ob’ekti yoki predmeti tavsifnomalarini 
aniqlashga yo‘naltirilgan savollar tizimidir.
Anketa savollarini tayyorlashda so‘rovni 
sifatli 
o‘tkazishga xizmat qiluvchi asosiy 
tamoyillarga rioya qilish zarur.
Anketa savollari sodda, tushunarli, bir 
ma’noli va neytral bo‘lishi lozim. Anketada 
savollar oddiydan murakkabga qarab o‘zgarib 
borishi talab etiladi.
Anketadagi 
savollar 
soni 
juda 
katta 
bo‘lmasligi lozim, chunki anketa qanchalik katta bo‘lsa, unga javob qaytarshi 
ehtimoli shunchalik pasayadi. Anketani to‘ldirish vaqti 20-30 daqiqani tashkil etishi 
maqsadga muvofiq.
Ko‘rinib turibdiki, ma’lumotlarni to‘plash va ularni xulosa chiqaradigan 
dallilar sifatida baholash darajasiga yetkazish uchun ancha murakkab jarayonlarni 
o‘tishga to‘g‘ri kelar ekan.