265
Nisbiy shkalalashtirishning qiyosiy jihatlari
10
20
30
40
50
“dr. pepper”
“soke”
“sprite”
“seven up”
“PEPSI”
Jadvaldan ko‘rinib
turibdiki, iste’molchi o‘ziga
yoqqan ichimlikni qiyosiy
jihatda baholaydi. Ya’ni ichimliklarga nechchi ballik
baholash usulini taqdim
qilsayam, u o‘ziga yoqqan ichimlikni nisbiy shkalalashtirish
tizimida yuqori ballni
tanlaydi.
4. Tartibli shakalalashtirish turi – ob’ektning reytingi
orqali tartib raqamini
belgilaydi. Ushbu holda biron bir ob’ektning boshqa ob’ektga
nisbatan berilgan
tavsifnomasiga (xarakteristikasiga) qarab belgilanadi. Masalan: “Shahrimizdagi qaysi
restoran Sizningcha birinchi beshtalikka kiradi?”
Shunday qilib, shakalalashtirishning turlari tadqiqotchi
va izlanuvchilar uchun
kerakli va yetarli aniq ma’lumotlar uchun juda
katta foyda keltiradi desak
adashmaymiz. Chunki, ushbu ma’lumotlar orqali bitta ob’ekt
uchun muntazam
ravishda kerakli ma’lumotlarni yangilab turish va kuzatish
orqali izlanuvchiga
ob’ektning kamchiliklari yoki to‘siqlarni bartaraf etishga yordam beradi.
12.3. Shkalalashtirish usullarini qiyoslash
Yuqoridagi bo‘limda biz shkalalashtirishning to‘rtta usullarini ko‘rib chiqdik.
Ya’ni, nominal, tartibli, intervalli va nisbiy usullardir. Ushbu usllurga tegishli o‘lchov
birliklari va qiymat darajasi orqali qiyoslanadi va taqqoslash darajalari belgilanadi.
12.5-jadval
Shkalalashtirish usullarini o‘lchovlari
ShKALA
TAQQOSLOVChI
BIRLIGI
MISOLLAR
O‘RTAChA
QIYMATI
NOMINAL
IDYeNTIFIKASIYa
FOYDALANISh/
FOYDALANMASLIK
MODA
