Talaba biliwi ha’m islep biliwi kerek

Lektsiya mazmuni

1. 
   Algoritmlik programmalastiriw tilleri. Algoritmlik programmalastiiw tilinin’ uliwma xarakteristikasi. Algoritmlik programmalastiiw tilinin’ tiykg’i elementleri
   

Paskal` tili 1969 –jılı shvetsariyalıq alım prof. Niklaus Virt ta`repinen islep shıg`ılg`an. Da`slep bul til programmalastırıwdı u`yreniw ushın arnalg`an edi, al programmanın` ken` en jayıwı ha`m qolaylıqları professional` programmistler arasında ken` paydalanılıwına mu`nkinshilik jarattı. Tildin` atı XVII a`sirdin` filosofı, matematigi Blez Paskal` hu`rmetine qoyılg`an (B.Paskal 1623-1662 -jılları jasag`an frantsuz alımı).

1. 
   Paskal` tili tiykarg`ı simbolları. Xızmetshi so`zler.
   

Paskal` tili a`lipbesi to`mendegi simbollardan ibarat:
1) Latın a`lipbesi bas ha’m kishi ha`ripleri:
A, V, S,......, X, U, Z; a,v,s,….,x,u,z;
2) Kiril a`lipbesi bas ha`m kishi ha`ripler:
A, B, V,……,E, Yu, Ya; a,b,v,….,e,yu,ya;
3) Onlıq sanaq sisteması tsifrları:
0, 1, 2, …, 9;
4) Arifmetikalıq a`mel belgileri:
+, -, *, /, div, mod.
div - latın tilinde division so`zinen alınıp bo`liw ma`nisinde isletilgen. A sanın V sanına div arqalı bo`liwde pu`tin bo`legin, al mod arkalı bo`lgende qaldıq bo`legin aladı. Mısalı: 7div 5=1 7 mod 5=2 1 mod 5=1 8 mod 2=0 8 div 2=4
5) Qatnas belgileri. >, >=, <, <=, =, < >
6) Logikalıq a`mel belgileri: NOT, AND, OR - yag`nıy biykar kon`yunktsiya ha`m diz`yunktsiya a`melleri.
7) Menshiklew operatorı: “:=”
8) Bir birinin` izinen kelgen eki konstruktsiyanı ayırıw ushın qollanatug`ın belgiler: '| (|) |[|]|{| }|.|,|:|;|_|
Paskal` tilinde programma jazıw ushın to`mendegi xızmetshi so`zlerden paydalanadı:
Array (Massiv); Begin (baslaw); Case (variant), Const (turaqlılar) div (bo`liw) do (); downto (kemiw); else (bolmasa); end (son`ı); for (ushın); file (fayl); function (funktsiya); goto (o`tiw); if (eger); in (tiysli); label (belgi); mod (qaldıq) nil (baslan); not(biykar); of(“ten”); or(yaki); packed (qaplang`an); program(programma); procedure(protsedura); record (jazıw); repeat (qaytalanıw); set(ko`plik); then(onda); to(shekem); type(tip); var(o`zgerushiler); with(); until(); while();