Talabalarning mustaqil ta’limini o‘zlashtirish uchun o‘quv- uslubiy qo‘llanma Karschi 2014 So‘z turkumlari

OTLARNING TURLANISHI
(DIE DEKILINATION DER SUBSTANTIVE )

Demak, ot va otlashgan so‘zlarning kelishiklar bo‘yicha o’zgarishiga turlanish deyiladi.

Otlar birlikda uch xil turlanishga ega:
1.kuchli turlanish (die starke Deklination)
2.kuchsiz turlanish (die schwache Deklination)
3.jenskiy turlanish (weibliche Deklination)
Bundan tashqari ba’zi otlar maxsus turlanish va atoqli otlarning turlanish turiga ega.

Kelishik	Kuchli turlanish	Kuchsiz turlanish	Jenskiy roddagi otlarning turlanishi
N.	-	-	-
G.	-(e) s	- en	-
D.	-	- en	-
Akk	-	- en	-

Otlarning kuchli turlanishi
( Die starke Deklination der Substantive)

Kuchli turlanishning o‘ziga xos belgisi otlarning Genetivda (-e) s qo‘shimchasini olishidir.

der Lehrer – des Lehrers
das Buch – des Buches
Kuchli turlanishga mujskoy roddagi otlarning asosiy qismi va sredniy roddagi otlarning das Herz (yurak)so‘zidan tashqari hammasi kiradi. Bir bo‘g‘inli otlar va –s,-β, -z, -x,-sch, -st, -tz, -ck, -pf kabi undoshlar bilan tugagan otlar har doim Genetivda –es qo‘shimchasini oladi.
das Haus – des Hauses
der Pilz – des Pilzes
O‘zagi –el,-er,-en ga tugagan otlar Genetivda faqat –s qo‘shimchasini oladi.
der Laden – des Ladens
der Flieger – des Fliegers
Boshqa kelishiklarda esa otlar kelishik qo‘shimchalarini qabul qilmaydi. Faqat bir bo‘g‘inli otlar Dativda –e oladi.Biroq bu qo‘shimchani qo‘llash shart emas.