Таълим жараёнинг моияти, мазмуни ва умумий тавсифи

“Таълим жараёнинг моияти, мазмуни ва умумий тавсифи”
РЕЖА

1. Аскарлар таълими жараёнининг асосий принтсиплари.

2. Таълим олувчиларнинг онглилиги ва фаоллиги принтсипи.
3. Таълимда тизимлилик, кетма-кетлик ва изчиллик принтсипи.


1. Аскарлар таълими жараёнининг асосий принтсиплари.
уролли Кучлар доимий жанговар тайёргарлигининг муим таркибий исмларидан бири бўлинмалар, исмларнинг жанговар ўуви, шахсий таркибнинг арбий маоратидир. Аскарларга таълим бериш жараёнининг педагогик моиятини арбий педагогиканинг муим таркибий исми бўлган арбий дидактика ўрганади. Аскарлар таълими жараёнининг онуниятларини тади етар екан, дидактика унинг принтсиплари, шакл ва методлари, моддий-техникавий воситалари ва шу кабиларни белгилайди. Санаб ўтилган вазифаларни ал етиш давомида арбий дидактика аскарлар таълими жараёнининг методик тизимида ўз аксини топувчи назарий моделини тузади. Сахсий таркиб таълимининг ани (хусусий) методикаси сифатида арбий дидактика унга ўйиладиган талабларни белгилаб беради.
арбий фаолият ўзининг масади ва табиатига кўра арбий хизматчилардан узлуксиз, ани тизим асосидаги тайёргарликни талаб илади. Сунинг учун ам ўз арбий мутахассислигини чуур егаллаш, ўзининг билимлари, кўникмалари ва малакаларини, маоратини тинмай такомиллаштириб бориш ар бир арбий хизматчининг муаддас бурчи саналади.
Аскарлар таълими жараёнининг моиятини, мазмунини, методикасини ва уни ташкил етиш йўлларини арбий педагогиканинг таркибий исми бўлган арбий дидактика (юнон тилида “дидаско” - ўитаман) ўрганади. Аскарларга таълим бериш жараёнини тади илар екан, арбий дидактика таълим онуниятлари ва принтсипларини ўрганади, турли шакл ва методларни, усул ва воситаларни самарали ўллаш шартларини асослаб беради. Су билан бирга у аскарлар таълими мазмунини, уни ташкил етишни ва методикасини башорат илади ва такомиллаштириш бўйича тавсиялар беради.
Аскарлар таълимининг арбий дидактикада ёритиладиган умумий онуниятлари турли ўув фанларини ўрганиш жараёнида ўзига хос тарзда намоён бўлади. Бу ўзига хосликни хусусий методикалар ўрганади. Масалан: ижтимоий-сиёсий тайёргарлик, тактика, жисмоний тайёргарлик, техник тайёргарлик методикаси ва бошалар. Аскарлар таълимининг умумий назарияси сифатида арбий дидактика методикалар ўртасидаги алоадорликни ва турли педагогик вазифаларни ал илишда ягона ёндашувни таъминлайди. арбий дидактика хусусий методикаларга таянади, улар тўрисидаги маълумотлар билан бойиб боради ва шу билан бирга таълим жараёнининг моиятига чуур кириб боради.
арбий дидактика аскарлар таълимини мураккаб ижтимоий-педагогик жараён сифатида ўрганади ва бу жараённинг уйидаги асосий функтсияларини белгилайди: таълимий (аскарларни билим, кўникма ва малакалар билан уроллантириш); тарбиявий (аскарларда ўз Ватанининг уролли имоячиси учун зарур шахсий хислатларни тарбиялаш); ривожлантирувчи (аскар шахсини комил инсон сифатида ривожлантириш, юзага келган турли вазифаларни ал илишга ижодий ёндашиш малакаларини ривожлантириш) ва руий тайёрлаш (аскарларда хизмат вазифаларини бажаришга ва жанговар вазиятда муваффаиятли аракат илишга руий тайёрликни шакллантириш).
Педагогик нутаи назардан араганда, аскарлар таълими жараёни таълим берувчи (командир, бошли, ўитувчи, инструктор)нинг ўитиш, сабо бериш ва таълим олувчи (бўйсунувчи)нинг ўиш, ўрганиш бўйича масадли, тизимли ва амкорликдаги фаолиятидир. Бу жараёнда таълим берувчи рабар функтсиясини бажаради. Унинг асосий педагогик вазифаси уйидагилардан иборат: бўйсунувчиларнинг ўув фаолиятини ташкил етиш ва унга рабарлик илиш; ўув материалини тизимли ва илмий асосда баён етиш; аскарларда билим олишга нисбатан изииш уётиш ва ижобий мотивларни шакллантириш; таълим олувчиларда мустаил билим олиш, кўникма ва малакаларини ривожлантириш малакаларини шакллантириш; арбий маоратни такомиллаштириш; бўйсунувчиларнинг жанговар ва ижтимоий-сиёсий тайёргарлиги олатини текшириш, билим, кўникма ва малакаларини амда касбий маоратини баолаш.
Бу вазифаларни бажарар екан, командир (бошли) авваламбор, бўйсунувчиларнинг ўув фаолиятининг ташкилотчиси сифатида атнашади. Унинг таъсири остида аскарлар фаол фаолиятга киришадилар: тинглайдилар, кузатадилар, зарур аракатларни бажарадилар, ўийдилар, ёзадилар, олдиларига ўйилган масалаларни муокама иладилар, ўз менатларини талил иладилар ва командир (бошли) кўмагида керакли тузатишлар киритадилар. Бу фаолият жараёнида таълим олувчилар тегишли билим, кўникма ва малакаларга ега бўладилар. Су билан бир ватда уларнинг тафаккури ривожланади, иродаси ва характери чиниади, маънавий-ахлоий ва жанговар хислатлари, иссий-иродавий турунлиги, жанговар вазиятларда аракат илиш учун руий тайёргарлиги шаклланади.
Аскарлар таълимининг муим онуниятларидан бири таълим жараёнини озирги давр талаблари асосида, замонавий уруш хусусиятларидан келиб чиан олда ташкил етиш исобланади. Фан ва техниканинг ривожланиши, уролли Кучларларнинг замонавий ва мураккаб жанговар техника ва урол-яролар билан таъминланиши, янги таълим технологияларининг яратилиши ва боша шу каби озирги замонга хос ўзгаришлар таълим жараёнини ташкил етишга нисбатан тобора янги талаблар ўймода. Бу еса ўз навбатида таълим олувчидан ўшимча алий, маънавий, руий ва жисмоний зўриишни, иссий-иродавий турунликни талаб илади.
Аскарлар таълим жараёнда егаллаши лозим бўлган билим, кўникма ва малакалар тизими таълим мазмунини ташкил етади. арбий мутахассисларни тайёрлаш бўйича таълим стандартлари, ўув дастурлари, режалари таълим мазмунини белгилаб беради.