Таълим муассасаларини молиялаштиришда натижага

64 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
устида турли хилдаги индикаторлар, мезонлар ишлаб чиқилмоқда. Юқоридаги 
фикрлардан хулоса шуки, ҳар бир бюджетдан маблағ режалаштириш усулининг 
камчиликлари борлиги ва мукаммал эмаслигидир. Таълими муассасаларида иш 
ҳақи харажатларининг маблағ билан таъминлаш манбаларига келадиган бўлсак, 
бизнинг фикримизча, маблағ манбалари бюжетдан бўлганлиги сабабли 
харажатларни оптималлаштириш кераклиги, кейинги фикр эса маблағ бюжетдан 
ажратилаётгани учун харажатларни давлат томонидан кам харажат қилиб юқори 
самарадорликка эришиш тамойилига таянган холда иш тутишни инобатга олиб, 
қўшимча даромадли ишлар билан шуғулланилиши лозим. Қатор тадқиқотчилар, 
Балтини ва Бегунова фикрича, талим муассасаларининг эркинлигини ошириш 
кераклиги, маблағ сарфланишининг иқтисодий йўналишларини мустақил тарзда 
сарфлаши лозимлиги айтиб ўтилган. Шундагина таълим стандартлари тўлиқ 
бажарилиши таъминланади деб таъкидланган.
Таълим тизимини молиялаштириш асосан давлат ва нодавлат молиявий 
манбалар ҳисобига амалга оширилади. Молиялаштиришнинг давлат манбалари 
таркибига:
- республика ва маҳаллий бюджет маблағлари;
- бюджетдан ташқари давлат мақсадли жамғармалари маблағлари киради.
Молиялаштиришнинг нодавлат манбалари таркибига эса:

таълим 
муассасаларининг 
тадбиркорлик 
фаолиятидан 
келадиган 
даромадлар;

хорижий кредитлар ва грантлар;

ота-оналарнинг бадаллари, пулли таълимдан тушадиган қўшимча 
маблағлар;

ҳомийлик ва хайрия маблағлари; 
- бошқа маблағлар. 
Ҳозирги кунда мамлакатимиз давлат бюджетининг асосий қисми айнан 
таълим тизимини молиялаштиришга сарфланмоқда. Таълим харажатлари 
таркибида халқ таълими муассасаларини молиялаштириш етакчи ўринда туради 
(1-расм).

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2022