Ta’lim tugrisida

Ta’lim-tarbiyaga doir qarashlari:
• Ibn Sinoning fikricha insonlar xulq-atvorida binmmcha nuqsonlar bor. Bular: aldash, rashk, o‘ch olish, adovat, bo‘xton, irodasizlik kabilardir.
• U fanlar tavsifi haqida ham fikr bildirgan. Olim birinchi o'ringa tibbiyot fanlarini ko‘yadi. Falsafani esa ikki - nazariy vaamaliy guruhga bo‘ladi. U birinchi guruhga etika, iqtisod, siyosatni kiritadi. Ikkinchi guruhga fizika, matematika, metafizika va dunyo qonuniyatlarini o'rganuvchi barcha fanlarni kiritgan. Ibn Sino bilim olishda bolalami jamoa bo‘lib maktabda o‘qitish zarurligini ko‘rsatadi va ta’lim jarayonida quyidagilarga rioya etish zamrligini ta’kidlaydi: 1) bolaga bilim berishda birdaniga kitobga
band kilib qo‘ymaslik; 2) ta’Iimda yengildan qiyinga qarab boorish orqali bilim berish; 3) olib boriladigan mashqlar bolalar yoshiga mos bolishi; 4) o'qitishda jamoa bo lib maktabda o‘qitishga e’tibor berish; 5) bilim berishda bolalaming mayli, qiziqishi va qobiliyatini hisobga olish; 6) o‘qitishni jismoniy mashqlar bilan ko‘shib olib borish.
15. Abu Nasr Forobiyning ta’lim-tarbiyaviy qarashlari.
O‘rta asr ijtimoiy - falsafiy fikr taraqqiyoti mutafakkir Abu Nasr Forobiy nomi bilan bogiiq boiib, uning inson kamoloti haqidagi taiimoti ta’lim - tarbiya sohasida katta ahamiyatga ega.
Mashhur Yunon faylasufi Arastudan keyin Sharqda o‘z bilimi, fikr doirasining kengligi bilan nom chiqargan Forobiyni yirik mutafakkir - “Muallimiy soniy” - “Ikkinchi muallim” deb
ataydilar. Ba’zi manbalarda Forobiy 70 dan oshiq tilni bilganligi haqida gapiriladi. Abu Nasr Forobiy qomusiy olim hisoblanadi. Tadqiqotchilar uning 160 dan ortiq ilmiy asarlar yaratganligini qayd etadilar. Forobiy inson baxt – saodatga erishuvi uchun ularni baxtli - saodatli qila oladigan jamoa rahbaribo`lishi kerak deydi.U o‘zining “Baxt saodatga erishuv yoilar haqida risola” asarida “Davlatningvazifasi insonlami baxt - saodatga olib borishdir, - deb yozadi. U,- bu esa ilm va yaxshi axloq yordamida qo`lga kiritadi”. “Fozil odamlar shahri”, “Baxt saodatga erishuv to‘g‘risida”, “Ixso-al-ulum”, “nmlaming kelib chiqishi”, “Aql ma’nolari
to‘g‘risida” kabi asrlarida ijtimoiy-tarbiyaviy qarashlari o‘z ifodasini topgan. Forobiy o‘z ishlarida ta’lim-tarbiyani uzviy birlikda olib boorish haqida ta’lim bergan bo‘Isa ham, ammo har birining insonni kamolga yetkazishda o‘z o‘mi va xususiyati bor ekanligini alohida ta’kidlaydi.
Forobiy ≪Baxt-saodatga erishuv to`g`risida≫ asarida bilimlami o`rganish tartibi haqida fikr bayon etgan. Uning ta`kidlashicha, awal bilish zarur boigan ilm o`rganiladi, bu - olam asoslari
haqidagi ilmdir. Uni o`rgangach, tabiiy ilmlami, tabiiy jismlar tuzilishini, shaklini, osmon haqidagi bilimlami o`rganish lozim. Undan so`ng, umuman, jonli tabiat o‘simlik va hayvonlar haqidagi ilm o`rganiladi, deydi. Forobiy ta’lim va tarbiyaga birinchi marta ta’rif bergan olim
sanaladi. Ta’lim - degan so‘z insonga o‘qitish, tushuntirish asosidanazariy bilim berish; tarbiya - nazariy fazilatni, ma’lum hunarniegallash uchun zarur bo‘lgan xulq normalarini va amaliy
malakalami o‘rgatishdir, deydi olim, Abu Nasr Forobiy у anaaytadi: “Ta’lim - degan so‘z xalqlar va shaharliklar o'rtasidanazariy fazilatni birlashtirish, tarbiya esa shu xalqlar o‘rtasidagi
tug‘ma fazilat va amaliy kasb hunar fazilatlarini birlashtirish deganso‘zdir.