Таълим вазирлиги низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети

Асосий блок: табиатнинг тизим моҳиятини турли ўрганиш жараѐнларида очади. 
5 
Планетадиги яшил 
ўсимликларнинг 
коинотдаги ўрни. 
Фотосинтез-ер куррасида 
ҳаѐтни таъминловчи Қуѐш-
Ер алоқаларининг намоѐн 
бўлиши. 
Табиат саволларини берамиз. 
Куѐш 
нури 
нималар 
тўғрисида сўзлаб беради? 
Табиатда ѐруғрик ва ранг. 
Ўсимлик қандай қилиб қуѐш 
нури энергиясини олади. 
Ўсимлик қандай қилиб Қуеш 
нури 
қувватидан 
фойдаланади.Планетадаги 
яшил ўсимликларнинг космик 
ўрни. 
6 
Тоғ жинсларининг, 
минераллар ва Ер 
юзасининг 
биокимѐвий ўрни. 
Табиатнинг бирлиги ва 
яхлитлиги. Тирик 
мавжудотларнинг 
биокимѐвий ўрнидалиги. 
Тоғ жинслари ва минераллар. 
Минераллар. 
Тоғ 
жинсларининг 
ва 
минералларнинг емирилиши. 
Ер – ернинг устки қатлами. 
Кимѐвий 
элементлар. 
Кимѐвий 
формула 
ва 
тенгламалар. 
Табиатда 
биокимѐвий ўзгаришлар. 
7 
Ер-Қуеш тизими 
планетаси. 
Инсон Ер-коинот тизимида 
Галлактика 
тўғрисидаги 
бизнинг 
тасаввурларимиз. 
Қуѐш системаси. Ер-бизнинг 
уй. 
8 
Биосфера 
Ҳаѐт 
атмосфера, 
гидросфера, 
метосфераларнинг космик 
алоқаси 
натижасидир. 
Табиат турли-туманлигида 
тизимлик ва иерархия. Ҳаѐт 
биосфера планетар космик 
ҳодисаларнинг 
бош
фактори. 
Биосферанинг 
умумий 
тавсифи. 
Ҳаѐт 
ва 
уни 
таъминловчи шартлар. Ҳаѐт 
шаклларининг хилма-хиллиги 
ва 
илмий 
систематика. 
Тирикликнинг 
тизим 
гуруҳлари тўғрисида умумий 
тасаввурлар. Биосфера-глобал 
экотизим ва биосферадаги 
энергетик 
ўрганишалар 
тўғрисида 
умумий 
тушунчалар.Табиатнинг 
фундаментал 
қонунлари 
тўғрисида 
умумий 
тушунчалар. 
Биосфера-

---

87 
планетар 
космик-ҳодиса. 
Замонавий глобал муаммолар 
мохияти тўғрисида умумий 
тушунча. 
Инсон 
ва 
биосферанинг ўзаро алоқа 
табиатдан фойдаланиш илмий 
асосларидаги 
муаммо 
сифатида. 
Шуни алоҳида таъкидлаймизки, айтиб ўтилган ѐндошув табиий-илмий 
таълим тизимилигида яхлитлик мезонини амалга оширишга йуналтирилган. Бу 
маънода интегратив ўқув курсларини предмет мутахассилиги, яъни физика, кимѐ, 
биология билан алмаштириш масаласининг тўғрилигига шубха туғилади. Бундай 
масалани қўйиш асосий мактаб давридаги ўқитиш маъносини бузади. 
Дастурни ўқув услубий мажмуада қўллаш мазкур курсни таъминлашни, 
йиллик тадқиқотлар бу тизимнинг самарадорлигини исботлади ва асосий 
мактабда табиий билим курсининг жойи ва ўрнини белгилайди.
Таълимга интегратив ѐндошувнинг ижобий ва салбий тўғрисидаги 
ўқитувчилар фикрини умумлаштириб қуйидаги ижобиий натижаларни айтиш 
мумкин: 
- Ҳозирги дунѐ тўғрисидаги тасавурлар даражасига мослиги. 
- Ўқувчи олдига дунѐнинг кўп қиррали ҳаракатдаги кўп қиррали ва ўзаро 
алоқаларни янада кенгроқ очиб бериш. 
- Ўз фанини ўқитиш горизонтларини кўриш ва фаолият янги марраларини очиш ва 
«дунѐни янгидан» ўзи учун кашф этиш имконияти. 
- Ўқувчиларга таъсир кўрсатишнинг янги методик шаклларини, интегратив 
ѐндошишининг мос мезонлари асосида излаш эҳтиѐжи. 
- Турли мутахасисларнинг умум муаммоларини ечишда кучларни бирлаштириш. 
Ўқувчиларнинг қадрият ўйларини инобатга олиш имконияти. 
- Ўқув жараѐнида ортиқча ҳаракатларни ва фанлар сонини камайтириш. 
- Сифат жиҳатдан янги педагогик натижага эришиш – яъни алоҳида фанни 
ривожлантириш эмас балки, таълимда янги фалсафани жорий этиш, қайсики ҳаѐт 
яхшилиги ва ўзаро боғлиқлиги, инсоннинг боғлиқлиги, педагогик жараѐннинг 
интегратив мазмунига эришиш. 
Интергацияни таълим мазмунини гуманитарлаш механизми сифатида идрок 
этиш. Мазкур холда - илмий
мисолда замонавий таълим ривожланишининг 
асосий йўналишларининг қиймат- мазмун аҳамиятини аниқлашга имкон беради.