Ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

 
Qismlarga bo‘lib o‘zlashtirishning pedagogik afzalligi quyidagilardan 
iborat.
Bu metodda harakat faoliyatini o‘zlashtirish jarayoni yengillashadi. O‘quvchi 
muljallangan maqsadga asta-sekinlik bilan, xususiy tajribalar ni tuplash orkali
keladi va ulardan zarur bo‘lgan harakat faoliyati shakillanadi. Dikkat butun harakat 
aktidagi har qaysi detalning rolini tushungan holda bir joyga tuplanadi, har bir 
dakika esda qoladi - bularning hammasi ayrim bo‘laklarni puxta o‘zlashtirishga
olib keladi, faoliyatni to‘la egallash yengil sharoitda utadi, ta’limning –

---

o‘qitishning muddati qisqaradi. Ayrim hollarda metodning samaradorligi, eng 
avvalo, mashqning sifatiga bog‘liq bo‘ladi, ba’zan harakat madaniyati ning
oshishi bilan kuzga tashlanadi. Yo‘llanma beruvchi mashqlarning ko‘pligidan
darslar nisbatan turli tuman bo‘lib, ta’lim jarayoni kizikarli utadi.
Harakat malakalarini qismlarga ajratish orkali tuplangan katta harakat
zaxirasi vazifalarini muvaffaqiyatli hal qilishga yordam beradi va
shug‘ullanuvchilar harakat tajribasini boyitadi.
Bo‘laklarga ajratib o‘qitish metodi yo‘qotilgan malakalarni tezda 
tiklanishiga ta’sir ko‘rsatadi. Koordinatsiya jixatidan uta qiyin mashqlarni 
o‘zlashtirishda bu metodni baxosi yo‘q, kerak bo‘lganda ayrim bo‘g‘inlarga,
ajartib oligan muskul guruxlariga aloxida ta’sir etish imkoni yuqori bo‘ladi.
Lekin savodsizlarcha qismlarga ajratish undan kelib chikkan holda 
favkulodda tanlangan yo‘llanma beruvchi mashqlar, ulardan noto‘g‘ri foy
dalanish harakat malakasining shakillanish jarayoniga uta salbiy ta’ sir ko‘rsati
shi mumkin. Harkatni to‘la o‘zlashtirish metodi harakat faoliyatini ta’limning
yakuniy vazifasida nimadan iborat bo‘lsa, shunga yakin ko‘rinishda o‘zlashti 
rishni nazarda tutadi. Bu metod har qanday harakat aktini o‘qitishning yakuniy 
etapida bo‘laklarga ajratib o‘qitish metodidan so‘ng qo‘llaniladi. Jismoniy mashq
texnikasini takomillashtirish uni to‘la bajarish orkali amalga oshiriladi. To‘la
o‘zlashtirish harakat faoliyatini bajarib kurish, sinash (oprobirovanie) eng kulay
usuldir. Aksariyat harakat faoliyatlari shunchalar soddaki, ularni bo‘laklarga
ajratib uki tish vaqtni bexuda sarflash demakdir, shuning uchun harakat holatini 
to‘la o‘rgatish ama liyotda ko‘prok qo‘llaniladi. Ayrim harakat faoliyatlarini biz hali 
il miy ravishda bo‘laklarga ajrata olmaymiz, shuningdek, o‘zini to‘la okla gan
yo‘llanma beruvchi mashqlar tizimini ishlay olgani mizcha yo‘q. Qisman 
reglamentlashtirilgan mashq metodi. kuzda tutilgan vazifa ni bajarish uchun
o‘quvchilarga faoliyatni nisbatan erkin tanlashga yo‘l qo‘yadi. Bu metoddan, koida 
bo‘yicha takomillashtirilgan etapda foydalaniladi, bunda o‘quvchi yetarli darajadagi 
bilim va bajara olishga ega bo‘lganligi xisobga olinadi. Bu guruxchaga kiruvchi 

---

o‘yin va musobaka metodlari turli belgilarga ega bo‘lib turib, ularning bitta
umumiy ligi mavjud: ularni qo‘llashda doimo o‘quvchilar orasida rakobat(bir-
birini maglub qilish) xissiyoti usutun bo‘ladi, o‘quvchilarda o‘z kuchini, u yoki
bu faoliyatini bajarishda ustunligini isbotlash uchun intilish yuzaga chikadi.