Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

16- жадвал 
Фойда ва зарарни прогнозлаш 
1- йил 
(ҳар бир ой 
кесимида) 
2 - йил 
(ҳар бир 
квартал 
кесимида) 
3- йил 
( 3 - йилдан 
кейин 
йиллик 
ҳисобида) 
Сотилган А маҳсулот 
миқдори (дона) 
Бир донасининг нархи 

---

101 
Жами А маҳсулотдан тушум 
суммаси 
Сотилган Б маҳсулот 
миқдори (дона) 
Бир донасининг нархи 
Жами Б маҳсулотдан тушум 
суммаси 
Ва ҳоказо 
Сотилган маҳсулотлардан 
ялпи тушум 
Минус: Ўзгарувчан 
харажатлар (юқорида уни 
ҳисоблаш берилган) 
Плюс: Қўшилган қиймат 
солиғи суммаси 
Жами даромад 
Плюс: бошқа бизнес 
фаолиятидан тушумлар 
Ялпи даромад 
Минус: доимий харажатлар 
Солиқ тўлашдан олдинги 
Фойда (зарар) 
Молия режада молия режасининг методологияси, маблағлар 
(кредит)ни қайтариб бериш кафолатлари айниқса ишонарли ва 
тўғри кўрсатиб берилиши керак. Банк –молия институтлари кўп 
холларда инвестиция миқдорининг 60-80фоиз ни молиялаштиради. 
Агар корхона кўпроқ қисмини ўз маблағлари ҳисобидан қопласа, 
демак инвестиция хатарини корхона ўз зиммасига олади. Бу банк - 
молия институтлари учун маъқулроқ ҳисобланади.
Бизнесдаги инвестиция харажатлари пул оқимлари жадвалида 
хам аниылвнвди ва уни прогнози қилинади. Инвестиция 
харажатлари ва даромадларини ифодаловчи асосий жадвал бўлиб 
фойда ва зарарни прогнозлаш жадвали ҳисобланади.
Молия режасида барча даромадлар ва харажатларни аниқ 
билиш лозим. Биринчи навбатда пул киримлари, унинг 
манбаъларини аниқ ҳисоблаб олинг.
Харажатларни жорий (ишлаб чиқариш) харажатлари ва 
келгуси (инвестиция харажатларига) ажратиб олинг. Инвестиция 
харажатларига асбоб – ускуналар, бино ва иншоотлар, транспорт 
харажатлари, инфраструктура харажатлари каби харажатлар 
киради. Шунингдек унга технологиянинг айланма маблағлари ҳам 

---

102 
киради. Технологиянинг самарали фаолияти учун зарур айланма 
маблағлар хам етарли қимдорда бўлиши шарт. Бизнес режанинг 
методологиясида шу ҳисоб- китобларни тўғрилиги кўрсатиб 
беради. Тўғри танланган методология ишонарли ҳисоб-китибларни 
келтириб чиқаради.
Ушбу жадвални тўлдиришда пул тушумлари шу вақтда (ойда) 
тушган бўлиши шарт. Пул оқимларини киримида ва чиқимида 
мумкин бўлган таҳмин ёки эҳтимолни кўрсатиб ўтинг. Бизнес 
режани ёзишда экспертларнинг таҳмин ёки эҳтимолларидан 
(assumtion) фойдаланишга тўғри келади.
Рақамларни жадвалга киритишда пул маблағлари олинган ёки 
тўланиши аниқ бўлиши лозим.Ҳар ойнинг якунидаги пул миқдори 
келгуси ойнинг дастлабки балансига (жадвалдаги 1 қаторга) 
киритилади. Ҳар ойнинг дастлабки балансида маблағ мвжуд 
бўлишига асосий эътиборни қаратинг.