Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

12.2. Молиявий рентабеллилик таҳлили 
Молиявий рентабеллилик (PI, ROI) таҳлилининг мақсади 
лойиҳанинг ҳаёт даври давомида инвестициялардан келадиган 
самарани баҳолашдан иборат. Бу таҳлилни баъзида лойиҳанинг 
молиявий мақсадга мувофиқлиги таҳлили деб ҳам юритилади. Шу 
асосга таянилган ҳолда рентабеллилик кўрсаткичлари ҳисоблаб 
чиқилади.
Бу таҳлил аввало лойиҳадаги пул тушумлари ва чиқимлари 
оқимига асосланган ҳолда ўтказилади ва ана шу оқимлар таҳлил 
қилинади. 
Бунда 
эътибор 
лойиҳани 
амалга 
оширувчи 
ташкилотларга(уларнинг молиявий ҳолатига) эмас, балки лойиҳанинг 
ўзига қаратилади. 
Молиявий рентабеллилик таҳлили товарлар ва хизматлар 
савдосини амалга оширувчи лойиҳалар учун ўта муҳим, лекин 

---

131 
коммунал хизмат кўрсатувчи ва давлатдан қисман дотация олиб 
ишловчи ташкилотлар учун унча ҳам муҳим эмас. 
12.3. Молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили 
Лойиҳанинг молиялаштиришга эҳтиёжини аниқлашда миллий 
иқтисод манаатларига мос келишини албатта ҳисобга олиниши шарт.
Лойиҳани молиялаштириш икки манбаъ ҳисобидан амалга 
оширилиши мумкин. 
1. Ўз маблағлари 
2. Қарзга олинган маблағлар 
Энг аввала ўз маблағлари ҳисобига лойиҳани молиялаштириш 
имкониятлари таҳлил қилинади. Бунда инвестициялашга кетган 
маблағлар айланма капитални камайишига ва шу билан боғлиқ 
муаммоларга олиб келмаслиги керак.
Молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили лойиҳани инвестициялаш ва 
уни эксплуатация қилиш учун керак бўлган барча молиявий 
эҳтиёжларни прогноз қилишни ўз ичига олади. 
12.4. Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотнинг 
молиявий таҳлили 
Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотни молиявий ҳолати 
ишонарли ва барқарор бўлиши керак. Шунинг учун бу масалага 
алоҳида этибор қаратилади. 
Лойиҳани 
эксплуатация 
қилувчи 
ташкилотни 
молиявий 
таҳлилига учта молиявий ҳисоботни тайёрлаш, таҳлил этиш ва 
прогноз қилиш киради: 
 
даромадлар(фойда ва зарарлар) ҳисоботи; 
 
пул маблағлари тушумлари ва чиқимлари 
ҳисоботи; 
 
баланс ҳисоботи. 
Бу ҳисоботлар лойиҳанинг бутун амалда бўладиган даври ёки ҳеч 
бўлмаганда уни эксплуатация қилишнинг дастлабки бир неча йилига 
тузилади.