Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Ривожланган ва ўтиш иқтисодиётига эга мамлакатларда 
коррупцияланиш индекси* 
Мамлакат 
Корруп-
цияланиш 
индекси 
Харид 
қобилияти 
даражаси, 
АҚШ долл.
Мамлакат 
Корруп-
цияланиш 
индекси 
Харид 
қобилияти 
даражаси, 
АҚШ долл.
Дания 
9,94 
21,23 
Бельгия 
5,25 
21,66 
Финляндия 
9,48 
17,76 
Чехия 
5,20 
9,77 
Швеция 
9,35 
18,54 
Венгрия 
5,18 
6,41 
Янги Зеландия 
9,23 
16,36 
Польша 
5,0 
5,40 
Канада 
9,10 
21,13 
Италия 
5,03 
19,87 
Нидерландия 
9,03 
19,95 
Малайзия 
5,01 
9,02 
Норвегия 
8,92 
21,94 
ЖАР 
4,95 
5,03 
Австралия 
8,86 
18,94 
Жанубий Корея 
4,29 
11,45 
Сингапур 
8,66 
22,77 
Уругвай 
4,14 
6,63 
Люксембург 
8,61 
37,93 
Бразилия 
3,56 
5,40 
Швейцария 
8,61 
25,86 
Руминия 
3,44 
4,36 
Шимолий Ирландия 
8,28 
15,68 
Туркия 
3,21 
5,58 
Германия 
8,23 
20,07 
Тайланд 
3,06 
7,54 
Буюк Британия 
8,22 
19,26 
Филиппин 
3,05 
2,85 
Исроил 
7,97 
16,49 
Хитой 
2,88 
2,92 
АҚШ 
7,61 
26,98 
Аргентина 
2,81 
8,31 
Австрия 
7,61 
21,25 
Венесуэла 
2,77 
7,90 
Гонконг 
7,28 
22,95 
Ҳиндистон 
2,75 
1,40 
Португалия 
6,97 
12,67 
Индонезия 
2,72 
3,80 
Франция 
6,66 
21,03 
Мексика 
2,66 
6,40 
Япония 
6,57 
22,11 
Покистон 
2,53 
2,23 
Коста-Рика 
6,45 
5,85 
Россия 
2,27 
4,48 
Чили 
6,05 
9,52 
Колумбия 
2,23 
6,13 
Испания 
5,90 
14,52 
Боливия 
2,05 
2,54 
Греция 
5,35 
11,71 
Нигерия 
1,76 
1,22 
* Манба: ХТТБ маълумотлари. 
Бюрократик аппаратнинг коррупциясига қарши курашиш муаммосига 
турли халқаро ташкилотлар, шу жумладан Жаҳон банкининг материалларида 
катта эътибор қаратилади. 13.2-расмда бюрократияга қарши кураш ва давлат 
институтларининг қобилиятини ошириш юзасидан асосий тадбирлар 
келтирилган. 
Мазкур дастурнинг асосий бандлари қуйидагилардан иборат: 
- самарали нормалар ва чекловларни қабул қилиш; 
- давлат хизматчилари, шунингдек, давлат ва хусусий сектор соҳасида 
рақобатни кучайтириш; 
- давлатни инсонларга яқинлаштириш: фуқаролар билан давлатнинг 
ўзаро ҳамкорлигини кучайтириш, фуқаролар фикрларини ҳисобга олиш; 

---

175 
13.2-расм. Коррупцияга қарши кураш соҳасида давлатнинг 
имкониятларини мустаҳкамлашга кўмаклашувчи механизмлар доираси. 
- бюджет ўсишининг ички барқарорлаштирувчи воситаларини яратиш, 
масалан, ижро этувчи, қонун чиқарувчи ва суд ҳокимиятлари, қарорларни ким 
белгилаши, қабул қилиш ва амалга ошириши устидан назорат қилиш. 
Ушбу дастур давлат ва давлат институтлари фаолияти асосида ётувчи 
мотивациянинг ўзгариши билан боғлиқ. Унинг амалга оширилиши давлат 
амалдорларига жамоавий манфаатлар йўлида ҳаракат қилиш учун 
рағбатлантирувчи омилларни яратишга кўмаклашувчи ва бир вақтнинг ўзида 
мажбурий ҳаракатлар эҳтимолини чекловчи қоида ва нормаларнинг жорий 
этилишини назарда тутади. 
Янада самаралироқ давлатни барпо этишга уринишлар далолат бериб 
турибдики, ҳатто саноати ривожланган мамлакатларда ҳам бироз 
яхшиланишлардан самара жуда юқори. Жаҳон тажрибасига кўра, ҳатто давлат 
самарадорлигининг паст даражада оширилиши ҳам вақт ўтиши билан инсонлар 
турмуш сифатини сезиларли даражада оширади, чунки ислоҳотлар, одатда, 
ўзининг фойдали бир вақтига етади.
Жаҳон банки томонидан ўтказилган тадқиқотлар натижаларига кўра, паст 
салоҳиятли давлатга эга бўлиб, амалга оширилаётган сиёсатнинг сифати паст