Таълим вазирлиги

иш усуллари: мажлислар, ўйинлар, маърузалар, кутубхоналар, 
конференциялар, мунозаралар, учрашувлар, газеталар, радио ва журналлар. 
2. Амалий иш олиб бориш усуллари: турли жойларга сайёҳатлар, спорт 
мусобақалари, табиатшунослар тўгараклари, шанбаликлар, янги китоблар кўргазмалари. 
Тарбиявий иш педагогикадан бутун қобилиятларни ишга солишни тақозо этади. Синф 
раҳбарлиги курси билан мактабдан ва синфдан ташқари тарбиявий ишлар методикаси 
курси бир-бирига боғлиқ ва унинг давомийлигидир. 
Юқоридаги қайд этилган топшириқларни бажариш жараёнида ўқувчилар турли 
қўланмалар, асбоблар, аппаратлар, дидактик материаллардан фойдаланишни 
ўрганадилар, ўз-ўзини текшириш учун турли маълумот ва таянч материалларини жалб 
этиш кўникмаларини эгаллайдилар. 
3. Синфдан ва мактабдан ташқари ишни режалаштириш болаларнинг ёш 
хусусиятларини, мактабнинг жойлашган шарт-шароитларини, ижодий бирлашмалар, 
илмий марказлар билан ўзаро алоқаси каби ишларни инобатга олади.
Директор ўринбосарининг фаолияти ўз ифодасини топадиган ҳужжатлар рўйхати 
Халқ таълими вазирлиги томонидан доимий равишда бериб борилади.«Синфдан ва 
мактабдан ташқари тарбиявий ишлар» консепсияси Халқ таълими вазирлиги томонидан 
1993-йилда тасдиқланган. 
Тарбиявий ишларни давр талабига жавоб берадиган ҳолга келтириш учун тарбиянинг 
асоси бўлган барча ғоялар қайтадан ишлаб чиқилади. Синфдан ташқари ишларни ташкил 
этишда ўқитувчининг йўналтирувчи таъсири остидаги ўқувчиларнинг ўз-ўзини назорат 
қилиш асосига қурилган ва фан кабинетларида, кутубхонада ва уйда якка тартибдаги 

---

154 
режа асосида ўтказиладиган мустақил машғулотлар етакчи шаклга айланиши керак. 
Бунда синфдан ташқари ишда таълимнинг моддий базаси: қўшимча ва маълумотнома 
адабиётлари, лаборатория ускуналари, кўргазмали қўланмалар, дидактик материаллар, 
техника воситаларидан оқилона фойдаланиш кўзда тутилади. Улар ўз ичига 
қуйидагиларни олади: 
- 
дарслик ва қўшимча адабиётлар билан ишлашнинг хилма- хил шаклларини олган, 
назарий билимларни ўзлаштиришни таъминловчи; 
- 
тажрибалар, ижодий тусдаги ишларни бажаришни, асбобларни лойиҳалашни, 
макетлар, моделлар ва ҳоказоларни тайёрлашни олган мустақил ишлаш учун 
топшириқлар тизими мақсадга мувофиқдир. 
Синфдан ва мактабдан ташқари ишлар методикаси фани ва бўлимига синф 
раҳбарларининг ишлари, мактаб маъмуриятининг тарбиявий ишлари киритилади. Бунда 
ўқитувчиларнинг ўқувчилар билан муомиласи адолатли бўлиши, керакли таъсир кўрсата 
олиши керак. 
- ўқувчи ёшларни ҳозирги замон маънавияти билан, уларни онгини суғориши, яъни 
керакли маълумотни сингдириши керак. Ўқувчиларни қадриятларимиз асосида, урф-
анъаналаримиз асосида тарбиялаш ҳар бир ўқитувчининг вазифасидир. 
- ўқувчи атрофини ўраб турган воситалар, яхши-ёмон одатлар, ўқитувчилар, мактабнинг 
муҳити, ўқувчилар тарбиясини тўғри, онгли равишда ўрганиши ва қабул қилиши лозим.
Бунда асосий эътибор бола шахсига қаратилиши, йиллар давомида тўпланган ижобий 
тажрибадан унумли фойдаланиш зарур.