Ta’limda axborot texnologiyalari

Masofadan o’qitish – ta’lim oluvchining mustaqil bilim olish tamoyiliga tayanuvchi ta’lim jarayonining yangi tuzilmasi hisoblanadi. Ta’lim muhiti shu bilan xarakterlanadiki, bunda ta’lim oluvchilar, asosan, ko’pincha yoki butunlay fazo yoki vaqt jihatidan o’qituvchidan uzoqda va ayni vaqtda ular istagan paytlarda telekommunikatsiya vositalari yordamida muloqot qilish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Masofadan o’qitish uzluksiz ta’lim shakllaridan biri bo’lib, u insonning ta’lim va axborot olish huquqini ta’minlashga qaratiladi.
“Ta’lim” va “O’qitish” atamalaridan foydalanish bo’yicha bir qat’iy tavsiya yo’q. Ta’lim ham, jarayon ham natija sifatida ta’riflanadi. Keyingi vaqtlarda “masofadan o’qitish” atamasidan foydalanish odat tusini oladi. Bu masofadan o’qitishning jarayon ekanligini va uning o’qitish texnologiyasi bilan uzviy bog’liqligini ko’rsatadi.
Masofadan o’qitishning axborot – ta’lim muhitidan ma’lumotlarni uzatish vositalari, axborot resurslari, o’zaro muloqot bayonlari, foydalanuvchilarning ta’lim olishga bo’ligan ehtiyojlarini qondirishga yo’naltirilgan apparat – dasturiy, tashkiliy – uslubiy ta’minot va boshqalarning tizimiy – tashkiliy majmualarini hosil qilishda keng foydalaniladi.
Masofadan o’qitishdagi eng asosiy ta’minotlardan biri bu- uning texnik va dasturiy ta’minotidir. Texnik ta’minot- bu masofali ta’lim tizimini joriy etish uchun talab etiladigan barcha texnik vositalardir. Budan tashqari texnik ta’minot-axborot tizimi ishlashi uchun kerak bo’lgan texnik vositalar to’plamidir.
Texnik vositalar to’plamiga quyidagilar kiradi:

• 
  kompyuterlar;
  
• 
  axborotni to’plash, saqlash, qayta ishlash, uzatish va chiqarish vositalari;
  
• 
  ma’lumotlarni uzatish va aloqa vositalari;
  
• 
  axborotni olishni avtomatlashgan vositalari va orgtexnika;
  
• 
  ishlatiladigan materiallar va boshqalar;
  

Yanada yaqqolroq qilib aytadigan bo’lsak, ularga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:

• 
  video va audiomagnitafonlar;
  
• 
  televizorlar;
  
• 
  elektron sensorli ekranlar;
  
• 
  shaxsiy kompyuterlar;
  
• 
  serverlar;
  
• 
  axborotlarni uzatish va qabul qilish qurilmalari;
  
• 
  tarmoq qurilmalari;
  
• 
  kommunikatsiya tarmog’i qurilmalari;
  
• 
  multimedia qurilmalari;
  
• 
  modem qurilmasi;
  
• 
  sputnik aloqa qurilmasi;
  
• 
  audiokassetalar, videokassetalar;
  
• 
  CD disklar va DVD disklar;
  
• 
  slaydlar.
  

Dasturiy ta’minot- masofali ta’lim tizimi uchun zarur bo’ladigan texnik vositalarni o’rnatish va sozlash uchun ishlatiladigan dasturlar majmuasi. Ularga quyidagilarni keltirishimiz mumkin: dasturiy ta’minot-axborot tizimining maqsadini va vazifalarini bajaruvi matematik usul, model, algoritm va dasturlar to’plamidir.

• 
  boshqaruv jarayonini modellashtirish;
  
• 
  boshqaruvning namunaviy vazifalari va ularni ijrolashtirish;
  
• 
  matematik dasturlash, matematik statistika va boshqa usullar.
  

Dasturiy ta’minot umumtizim va maxsus dastur mahsulotlari hamda ularning texnik hujjatlaridan tashkil topgan. Umumtizimli dastur ta’minotiga operasion tizimlar, namunaviy vazifalarni yechish uchun foydalaniladigan dasturlar kiradi. Maxsus dastur ta’minotiga esa axborot tizimi uchun alohida yaratilgan dasturlar to’plami kiradi.
Ularni yanada aniqroq qilib aytadigan bo’lsak,

• 
  qurilmalarni sozlovchi va o’rnatuvchi dasturlar;
  
• 
  shaxsiy kompyuterni ishga tushiruvchi tizimli dasturlar;
  
• 
  turli elektron darsliklarni tayyorlovchi va namoyish etuvchi dasturlar;
  
• 
  tarmoq dasturlari;
  
• 
  xizmatchi dasturlar;
  
• 
  aloqa vositalarini sozlovchi va ishga tushiruvchi dasturlar;
  
• 
  dasturlash tillari;
  
• 
  turli qurilmalarni bog’lovchi dasturlar.