Ta'limi vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi asqar n ig ‘m atov

3 8
EKOTURIZM asoslari
Alarm izmchilar («alarm» — ingliz tilida talafot, ogohlanti- 
rish, vahima, bong degan m a’nolarni anglatadi) muayyan bir parti- 
yaga birlashm aganlar va aniq bir dasturga ham ega em aslar, lekin 
ular stixiyali turizm ekologik inqirozga olib kelishi m um kin, deya 
bong urayotgan ziyolilar, ishchilar, m aishiy xizm at va sport so- 
hasida ishlaydigan turli kasb sohiblaridir. «Grinpis», «Yashillar 
partiyasi», «Kedr»kabi oqim lar shular jum lasidan b o ‘lib, ular yuz- 
lab uyushm alar saflariga 30 mln dan ortiq kishilarni birlashtir- 
ganlar.
Turizm ning texnik imkoniyatlari va unga jalb qilinayotgan aholi­
ning tez o'sishi natijasidagi salbiy oqibatlaridan chiqib ketishni 
tavsiya etayotgan g ‘arb sosiologlarining harakatlar yoki harakat- 
sizliklar strategiyasi nam oyondalari uch yo'lni m a’qul ko ‘radilar: 
1) ekoturizm paytida tabiatda kechayotgan hodisa va jarayonlarga 
aralashmaslik; 2) m uam m osi bor tabiat qonunlariga ekoturizm o r­
qali aralashish; 3) tabiiy atrof-m uhit sharoitiga ekoturizm ni mos- 
lashtirish.
1. Ekoturizm paytida tabiatda kechayotgan hodisa va jarayon­
larga aralashmaslik konsepsiyasi namoyondalarini «harakatsizlar»- 
strategiyasi deyish mumkin. Chunki ular ekologik tizimlarning ay- 
rim hudud va m intaqalarda buzilganligiga befarq boMishni va Yer 
kurrasida yashayotgan 6 m lrddan ortiq aholining moddiy va m a’na- 
viy ehtiyojlarini qondirmaslikni tavsiya etadilar. Ushbu prinsipni 
alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar — biosfera qo'riqxo- 
nalari va qo‘riqxonalarda amalga oshirsa bo‘ladi, lekin ommaviy 
tarzda, y a’ni tabiatdan ajralgan ekoturizm ni aslo tasavvur qilib 
bo'lmaydi.
2. Muammosi bor tabiat qonunlariga ekoturizm orqali arala- 
shishni yoqlab chiquvchilar fikri aralashmaslik konsepsiyasidagi 
fikrlarga qaram a-qarshi b o ‘lib, ular tabiat qonunlarm i, ilmiy-texnik 
yutuqlardan foydalangan tarzda, ekoturizm uchun xizmat qiladigan 
d arajad a o 'zg a rtirish n i ta k lif qilm o q d alar. Al'suski, bu oqim
nam oyandalari tabiat qonunlarining turizm qonunlaiidan aw al 
shakllanganligi, tirik organizmlar esa ana shuftQ y lal)iai jarayonlari 
orqali paydo bo ‘lganliklari va rivojlanganliklarini inkor etishlari 
hozirgi ko‘rinishdagi tirik mavjudotlarni gem-lik o '/i' irlirih yuboradi. 
Bunday holat kino ko ‘rsatuvlarda kArig namoyi: и qilinayotgan 
«duragay (mutant)» odamlarni va liayvonlaini уи/ау.а keltiradi va 
tabiiy tizimlarni ishdan chiqaradi

---