Ta'limi vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi asqar n ig ‘m atov

rivojlanuvchi tabiat tizimidagi tirik organizmlar va ularning atrof- 
muhit bilan bo4adigan munosabatlariga doir qonuniyatlarni tadqiq 
qiluvchi fan tarmog‘i, ularga oid bilimlarni beruvchi ta’lim yo‘nalishi, 
ularni optimallashtiruvchi xalq xo ‘jaligi sohasi, deyish m um kin1.
'A. Nig'matov. «Ekologiya». — Т.: «Cho'lpon», 2006. — 128-b.

---

6
EKOTURIZM asoslari
Ekologiya XIX asrning ikkinchi yarmida biologiya fanlari tizi- 
miga kirgan edi. Chunki u tirik organizmlar haqidagi fan tariqasida 
birinchi bo'lib biologlar tom onidan taklif etilgan. Lekin muayyan 
davr oralig‘ida, fanlar va bilimlar rivojlangani sari ekologiya nafaqat 
mustaqil fan sohasi, balki fanlar tizimiga aylanib ketdi. Hozirgi kunda, 
mutaxassislarning hisoblariga ko'ra, 80 dan ziyod ekologik fanlar 
mavjud bo ‘lib, ulardan biri ekologik turizm dir (1-rasm).
2002-yilda Yoxannesburg shahrida bo ‘lib o ‘tgan Barqaror rivoj­
lanish Butunjahon Sammitida qabul qilingan m uhim xalqaro huj- 
jatlardan biri «Barqaror rivojlanish Butunjahon Sammiti (BRBS) 
qarorlarini bajarish rejasi»ning IV bo'lim i 24—26 m oddalarida m il­
liy davlat chegarasida va uning tashqarisida atrof-m uhitni turizm 
orqali muhofaza qilish masalasi ko‘tarildi. U ndan tashqari «Xalqa­
ro ekoturizm yili», «Xalqaro madaniy meros yili»ga bag'ishlangan 
bir qator uchrashuv va anjumanlarda (2002-yil), Kvebek deklaratsiyasi | 
va Butunjahon turizm tashkilotining «Global turizm etika kodeksi»da 
turizmning eng ommalashayotgan shakli bo ‘lgan, ekoturizmni rag‘- 
batlantirish zarurligi ta ’kidlab o'tildi va tegishli qarorlar qabul qilin- 
di. Ekologik m uammolarni hal etib borishning yana bir yangi jihati 
ekologik turizmni rivojlantirish orqali aholining ekologik ongi va 
madaniyatini ko'tarish. G o'zal va betakror tabiiy atrof-m uhit in- 
sonlarning nafaqat tom osha obyekti, balki yashash makoni ekanli- , 
gini anglagan kishi atrof-m uhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslar- ' 
dan ehtiyotkorona foydalanish, buzilganlarini qayta tiklash bugungi 
va kelajak avlodlar uchun qanchalik zarur ekanligini biladi va ongli 
ravishda unga sarf-xarajatlar qiladi.
Ekologik turizm nima o ‘zi? U boshqa turdagi turizm va servis- 
(xizmat)dan nimasi bilan farq qiladi? Turizm so‘zi fransuz tilida 
tourisme — «sayohat qilish, dam olish bo'lib, shu bilan bir qatorda | 
sport va umumtarbiyaviy yoki siyosiy-ma’rifiy vazifalartii bajarish | 
degan m a’noni ham anglatadi ( Kratkiy slovar inostrannix slov. — 
М.: «Izd.inostr.i nas.slovarey», 1958. — S.404).
Shunday qilib, tor m a’noda ekoturizm — kishilarning tirik orga­