Таҳририят кенгаши раиси

2-расм. МҲХСни татбиқ этиш тартиби
3
. 
3
Муаллиф томонидан тузилган 
Бухгалтерия ҳисоби жараёнларида акс этадиган тўлиқ 
бизнес жараёнларига етарлича эътибор бериш
МҲХС тамойилларининг миллий бухгалтерия тизимига 
таъсирини тан олиш
Бухгалтерия ҳисоби жараёнида МҲХС таркибий 
элементларини ишлаб чиқиш ва жорий этишда 
мослашувчанликни таъминлаш
Доимий мониторингни таъминлаш
Тизимнинг аудитдан ўтказиш қобилияти МҲХСга мувофиқ 
молиявий ҳисоботларни тузиш услубига боғлиқ эмаслиги

---

www.soliqvahayot.uz
II СОН. 2022 
29 
МҲХСни татбиқ этишни кўриб чиқаётганда, баъзи бир фактларни тан олиш ва уларга 
риоя 
қилиш 
керак, 
бу 
қуйидаги 
тартибда 
бўлиши 
мумкин
(2-расм). 
Миллий бухгалтерия билан таққослаганда, ҳисоботларни трансформация қилишнинг 
афзалликлари ўз ичига паст молиявий ва вақт харажатларини олади. Шу билан бирга, 
трансформация натижасида олинган ҳисобот юқори ахборот хавфига эга, чунки уни 
қўллаш пайтида субъектив муаммолар келиб чиқиш эҳтимоли бор. Бироқ, бу хавфнинг 
катталиги тўғридан-тўғри ижрочиларнинг малакасига боғлиқ. Бинобарин, етарлича 
моддий, молиявий ва профессионал ресурслар мавжуд бўлганда, БҲМС ва МҲХСни 
параллел ҳисобга олиш имкониятларини кўриб чиқиш мумкин. 
5. Хулоса ва таклифлар. 
Европа, Америка, Осиё ва МДҲ мамлакатлари кўп поғонали тизимининг асосий 
бўғинлари, қонунлари, назорат қилувчи органлари, стандартлари, аудиторлик 
ташкилотларининг ҳуқуқий шакллари, аудиторлик ташкилотларининг тавсифланиши ва 
аудиторларга қўйиладиган талаблар батафсил ёритиб берилди. Шунингдек, ушбу 
минтақаларнинг энг ривожланган мамлакатлари аудиторлик ташкилотлари фаолияти, 
уларнинг тузилиши ва ҳуқуқий мақоми, аудиторлик ташкилотлари томонидан таклиф 
қилинадиган турдош хизматлар, шунингдек, аудиторларга қўйилган талаблар ўрганилди 
ва таҳлил қилинди. Аудиторлик фаолиятининг халқаро амалиётини тадқиқ қилиш 
натижасида ҳуқуқий-назорат қилиш тизими иккига: давлат томонидан назорат қилиш ва 
жамоат бирлашмалари ҳамда аудит институтлари томонидан тартибга солиш тизимларига 
ажратилди. 
Халқаро аудит бозорларини ҳамда ривожланган мамлакатлар тажрибасини ўрганиш 
натижасида мамлакатимиз иқтисодиётида бўлаётган сўнгги ўзгаришларни ҳисобга олиб, 
аудит тизимида индивидуал аудиторлик фаолиятини ташкил этиш тавсиялари ишлаб 
чиқилди.
Адабиётлар: 
Ахмеджанов К.Б., Якубов И.Аудит асослари. Дарслик. Т., 2010 й. 
Соловьева О.В. (2010) Молиявий ҳисоботни халқаро стандартлари. 
Ташназаров С.Н. (2016) Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида молиявий 
ҳисобот: муаммо ва ечимлар. Монография. Т.: “Наврўз” нашриёти, 31-47-б. 
Терехова В.А. (2000) Бухгалтерия ҳисобиниг миллий ва халқаро стандартлари 
«Иқтисод ва ҳаёт». 

---

www.soliqvahayot.uz
II СОН. 2022 
30