Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Fåîdàl jàmiyatining uzil-kåsil o‘rnàtilishi. Vilgålm mà-
hàlliy fåîdàllàr – angl-sakslar yerlàrini tîrtib îlib, o‘z 
ri 
tsàrlàrigà bo‘lib båràdi. Ayni paytda kichik và o‘rtà yer 
egàlàri o‘z mulklàrini sàqlàb qîlishadi. Màmlàkàtni itîàtdà 
sàqlàsh uchun kuchli qirîl hokimiyati zàrur edi. Vilgelm
0
I 

---

99
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
barcha yirik yer egalàrini qirîlgà sîdiqlikkà qàsàmyod 
qildiràdi.  
Qirîlning eng yirik mulkdîr bo‘lishi, bàrînlàrgà esà 
yer-mulklàri 
ning turli vilîyatlàrdàn tàqdim etilishi Fran-
siya 
dàgi kàbi mustàqil gràf 
liklàrning tàshkil tîpishigà to‘s-
qin 
lik qilàdi. Nîrmàndlàr istilîsi nàtijàsidà Àngliya dåh-
qînlàrigà zulm o‘tkàzish kuchàyadi. 
O‘z hokimiyatini mustàhkàmlàsh màqsàdidà nîrmàndlàr 
Àngliya bo‘ylàb ko‘plàb qàl’àlàr qurdirgàn. Ulàrdàn eng 
màshhuri Lîndîndàgi Tàuer bo‘lib, u hozirgacha mavjud. 
Àngl-sàkslàrning dîimiy qo‘zg‘îlîn ko‘tàrish õàvfi bàrîn-
làrning qirîl tåvàràgidà yanàdà jiðslàshuvigà îlib kålàdi. 
Istilî qilingàn màmlàkàt iqtisodiy imkîniyatlàrini bilish 
màqsàdidà Vilgålm Yevropadà ilk màrîtàbà 1086-yili yer-
mulk và àhîli ro‘yõàtini o‘tkàzadi. Ro‘yõàtgà îluvchilàr 
sàvîllàrigà fàqàt hàqiqàtni aytib jàvîb bårish hàqidà 
qàsàmyod qildirilishi õàlq îràsidà ro‘yõàt vàràqàlàrining 
«Dàh 
shàtli sud kitîbi» nîmini îlishigà sàbàb bo‘làdi. 
Bàrînlàrning àhîligà zulmini chåklàsh uchun gràflik-
làrdàgi àngl-sàks màhàlliy sudlàri sàqlàb qîlinàdi. Màm-
làkàt gràfliklàrgà bo‘linib, ulàrning hàr birigà qirîl vàkili – 
shårif tàyinlànàdi.
XII–XIII àsrlàrdàn boshlab Angliyada dåhqînlàr 
kuràshi kuchà 
yadi. Ulàrning bir qismi o‘z õo‘jàyin-
làridàn qîchib o‘r 
mînlàrdà yashàydi. Qîchîqlàr birlàshib 
fåîdàllàr, yåpis 
kîplàr, àmàldîrlàr, qirîl sudyalàrigà hu-
jumlàr uyushtiradi. Ulàrni àhîli qo‘llàb-quvvàtlàydi. XIV 
81-rasm. 
London. Tauer 
qal’asi

---

100
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI