Tarix kafedrasi “Tasdiqlayman”
Download 494 Kb.
|
Tarixiy o\'lkashunoslik (o\'quv-uslubiy majmua)
|
Tayanch iboralar:
Toponomika Mikrotoponimika Nom Etnografiya Semantik Makrotoponomika ob`ekt Eksplikatsiya Etimologik Manba va adabiyotlar:1. Karimov I.A. Vatan sajdagox kabi muqaddasdir. T. «O`zbekiston», 1996 y. 2. Nabiev A. Tarixiy o`lkashunoslik. Toshkent. O`qituvchi. 1996 y 3. +oriev S. Geografik nomlar ma`nosini bilasizmi? Toshkent. 1970 y. 4. CHoriev Z. Tarixiy atamalarning tushunchasi izohli lu\ati. Toshkent. 1999 y. 8-mavzu: O`LKASHUNOSLIKDA MUZEY eKSPONATLARIDAN KENG FOIDALANISH VA ULARNING AXAMIYATI Reja:1. O`zbekistonda muzeylarning tashkil topish tarixi. 2. Muzey tiplari. 3. O`zbekiston xalqlari tarixi muzeyi. O`lkashunoslik manbalari orasida haqiqiy, ilmiy va madaniy oqartuv muassasaga aylanib qolgan muzeyning o`rni va ahamiyati benihoya kattadir. Yi\ilgan, saqlanayotgan barcha materiallar muzeyning ilmiy bazasini tashkil etadi va ular muzey ijodiy faoliyatida asos bo`lib xizmat qiladi. O`zbekiston xalqlari tarixi muzeyi Turkistonning mashhur olimlari va ommaviy arboblari bevosita rahbarligi va yordamida 1876 yilda tashkil etilgan. O`zbekiston madaniyat va san`at tarixiy muzeyi 1896 yil 21 iyunda Samarqand shahrida ochilgan. Muzey 1911 yilgacha Samarqand statistika SSO muzeyi, 1918 yilgacha Samarqand shahar muzeyi, 1930 yilgacha Samarqand viloyat muzeyi, so`ngra O`zbekiston markaziy davlat muzeyi, 1930-37 yillargacha Samarqand viloyat tarixiy o`lkashunoslik muzeyi, 1937-45 yillarda O`zbekiston xalqlari madaniyati respublika muzeyi deb nom olgan. O`zbekiston madaniyat va san`at tarixi respublika muzeyiga 1968 yilda A. Ikromov nomi berildi. Muzeyda o`zbek xalqining eng qadimgi davrdan to hozirgi kungacha bo`lgan madaniyati haqida hikoya qiluvchi nodir eksponatlar bor. O`zbekiston DSM 1898 yil aprelda O`rta Osiyoda ilk tashkil etilgan badiiy muzey bo`lib, Toshkentda yashagan knyaz’ N.K.Romanovskiyning saroydagi shaxsiy kollektsiyasi zaminida vujudga kelgan, keyin esa xalq universiteti muzeyi, keyinroq Toshkent markaziy badiiy muzeyi deb nomlangan. Muzey fondining katta qismini O`zbekiston tasviriy san`at asarlari tashkil qiladi. SHuningdek, muzeyda Rossiya, Italiya, Ispaniya, Germaniya, Niderlandiya, Finlyandiya. Gollandiya, Frantsiya, Angliya rassomlari asarlari, haykaltaroshlik. grafika, amaliy san`at namunalari qatorida SHarq san`ati (Hind, YApon, Xitoy, V’etnam) namunalari ham bor. O`zbekistonda tabiat muzeyi 1876 yil 12 iyulda oyida ochilgan. 1918 ilga qadar Toshkent muzeyi, 1921 yilgacha Turkiston xalq muzeyi, 1922 yilgacha O`rta Osiyo muzeyi, 1935 yilgacha O`rta Osiyo tabiat muzeyi deb atalgan. 1935 yil iyundan hozirgi nomi bilan ataladi. Zoologiya, botanika, geologiya va madaniy oqartuv bo`limlari bor. Muzeyda 400 mingdan ortiq eksponat saqlanadi. 1979 yildan muzey o`lkashunoslik va muzeyshunoslik masalalari bo`yicha ilmiy tadqiqot ishlarini olib boradi. Respublikamiz hududida 3 xil tipdagi muzeylar mavjud bo`lib, birinchi tipdagi muzeylarga ilmiy tadqiqot, madaniy oqartuv ishlari olib boradigan muzeylar kiradi. Ular bir vaqtning o`zida tadqiqot va madaniy oqartuv hamda ta`lim tarbiyaviy ishlarni olib boradi. Ikkinchi tipdagi muzeylarga faqat bir yoqlama ilmiy tadqiqot olib boradigan, muzey laboratoriyalariga ega bo`lgan maxsus muzeylar (O`zFA qoshidagi Bakterologiya va mineralogiya instituti) kiradi. Uchinchi tipdagi muzeylarga faqat o`quv tipidagi muzeylar kiradi. Bu muzeyning asosiy maqsadi o`quv jarayonini yaxshilashdan iborat. Muzey tiplari ko`p jihatdan unda saqlanayotgan kollektsiya fondlarining harakteriga va ular faoliyatining yo`nalishiga bo\likdir. SHuningdek, turli fan sohalariga tegishli bo`lgan muzeylar ham bor. Bu muzeylar orasida ko`proq ma`lum bo`lganlari yoki faqat o`sha soha mutaxassislariga ravshan ma`lum tarmoqni aks ettiruvchi muzeylar ham mavjud. 1876 yil 12 iyulda A.P. Fel’menko, V.F. Oshanin, L.A. Maev kabi rus olimlari tashabbusi bilan o`lkamizdagi eng keksa ilmiy va madaniy oqartuv muassasalaridan biri hozirgi O`zbekiston xalqlari tarixi muzeyi ochildi. Dastlab Turkiston o`lkasi tabiati, zoologiyasi, er osti boyliklari hamda O`zbekiston xalqlari etnografiyasiga oid rus va o`zbek kollektsionerlari to`plagan kollektsiyalardan tashkil topgan. 1883 yilda muzey xalq kutubxonasi bilan birlashtirilgan. 1918 yil 1 iyuldan boshlab muzey xalq kutubxonasiga aylantirilgan. 1970 yil muzeyga Oybek nomi berilgan. 15000 dan ortiq eksponat, muzey kutubxonasida 16000 dan ortiq asar saqlanadi. Muzey bo`limlaridagi eksponatlar 1890 yil Turkiston qishloq xo`jaligi ko`rgazmasida, 1900 yili Parij halqaro ko`rgazmasida namoyish etilgan. Muzeyning etnografiya kollektsiyasi 1906 yilda Milan halqaro ko`rgazmasiga yuborildi. Muzey arxeologiya xarakterdagi 54 mingdan ortiq predmetga, 50 ming tanga, medal belgilaridan iborat bo`lgan numizmatika, etnografiya bo`yicha 12 ming eksponatdan iborat fondlarga ega. Muzey faqat O`zbekistongagina emas, balki turli davrlarda Turkiston o`lkasi tarkibida bo`lgan Tojikiston, +ir\iziston tarixiga oid materiallar ham saqlanadi. Muzeyda asosan materiallarning asl nusxalari, shuningdek, badiiy va grafik tasvirlar, diagrammalar, rasmlar qo`yilgan eksponatlar orasida noyob narsalar ko`p. Muzey 1967 yilda XIX asrning yodgorliklaridan biri hisoblangan binoga ko`chdi. Muzey materiallari o`lkamizdagi qadim zamonlarda yaratilgan eng noyob yodgorliklar va keyingi davrlarda qo`lga kiritilgan va eng noyob yodgorliklar va keyingi davrlarda qo`lga kiritilgan muvaffaqiyatlarni namoyish qilish, keng mehnatkash ommani, shu jumladan, o`quvchi va talabalarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash ishiga xizmat qiladi. YOdgorliklar mafkura ishining ta`sirchan vositasidir. Bu yodgorliklar ko`z o`ngimizda, ularni istagan vaqtda borib qurish mumkin, binobarin, har bir yodgorlikka e`tibor berilishi, u yaxshi holatda saqlanishi lozim. Bu ishga ko`proq maktablarda o`lkashunoslik ishini olib boruvchi rahbar, tarix, geografiya o`qituvchilari jalb qilinmo\i zarur. Nazorat uchun savollar. Muzeylarni vazifasi nimadan iborat? O`zbekiston xalqlari muzeyi qachon tashkil topdi? Muzey tiplari qanday sohalarga bo`linadi? O`zbekiston Davlat san`at muzeyida qanday san`at asarlari saqlanadi? Buxoro o`lkashunoslik muzeyi necha bo`limdan iborat? Muzey eksponatlarining o`lka tarixini o`rganishdagi o`rni va rolini ko`rsatib bering. Muzey materiallarini o`rganish qanday ahamiyatga ega? Buxoro o`lkashunoslik muzeyning qanday filiallari mavjud? Kollektsiya deganda nimani tushunasiz? Buxoro viloyatida qanday muzeylarni bilasiz? O`zbekiston Davlat san`at muzeyi qanday vujudga kelgan? O`zbekiston tabiat muzeyi turli yillarda qanday nomlar bilan atalgan? Respublikamiz hududida qanday tipdagi muzeylar mavjud? O`zbekiston xalqlari tarixi muzeyiga qachon Oybek nomi berilgan? Muzey bo`limlaridagi eksponatlar qanday xalqaro ko`rgazma va yarmarkalarda namoyish etilgan? Buxoro o`lkashunoslik muzeyini tashkil topishida qaysi voqea muhim rol o`ynadi? YOdgorliklarni saqlash ishlariga kimlarni jalb qilish mumukin? Muzeyning ilmiy bazasini nimalar tashkil etadi? O`zbekiston xalqlari tarixi muzeyi qachon ochildi? Temuriylar Davlat muzeyi qachon ochildi? Download 494 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|