Tarix va falsafa

Uchinchidan,O`zbekiston taraqqiyot yo`linii shlab chiqishda respublikaning qulay 
imkoniyati hisobga olindi. Demakki, mintaqalararo aloqalar, dunyoviy integratsiyani yo`lga 
qo`yishga kirishildi. 
To`rtinchidan, O`zbekistonning bozor munosabatlariga o`tishida ijtimoy ong, ijtimoy 
psixologiya masalasini hisobga olish lozimligi ham ko`rsatib berildi. Chunki sho`rolar davrida 
kishilar ongida ijtimoiy tenglik tushunchasi, ya’ ni yaxshi ishlasam ham, yomon ishlasam ham 
davlat baribir boqadi, degan fikr shakllanib, boqimandalik kayfiyatiga tushib qolgan, mulkka 
egalik tuyg‘ usidan uzoqlashgan edi. Islohotlar davrida xususiylashtirish jarayonining 
chuqurlashishi, mamlakatda mulkdorlar sinfini shakllantirish sari dadil qadamlar qo`yilishi mana 
shu omildan kelib chiqqan xulosadir. 
Beshinchidan , I.Karimov mustaqil O`zbekiston siyosatini belgilashda islom diniga 
munosabatni tubdan o`zgartirish lozimligini qayta-qayta uqtirdi va «din turmush tarzimizga o`chmas 
muhrini bosgan. Xudoga qarshi kurashganlarning ahvoli nima kechganini ko`rdik. Endi bu xil besamar 
va quruq imkon yo`li yaramaydi. Dinga nisbatan ijobiy munosabat tashqi siyosatimizda, 
ayniqsa, musulmon davlatlar bilan o`zaro aloqalarimizni kengaytirishda katta ahamiyatga ega»,- 
deb ko`rsatdi. 
Oltinchidan, O`zbekiston Respublikasining iqtisodiy va siyosiy mustaqilligini himoya qilish 
va ta’ minlash imkonini beradigan boy moddiy ma’ naviy hamda ishlab chiqarish potensialiga 
va kadrlar qudratiga ega mamlakat ekanligidir. Endi hamma gap ana shu im koniyatlardan unumli 
foydalanishda edi. Ushbu xulosalar I.Karimov tomonidan muntazam to`ldirib, qadam-baqadam 
yangi qoida va yo`l-yuriqlar bilan boyitib borildi. Xususan, 1992 yil avgust oyi oxirida 
O`zbekiston mustaqilligining bir yilligi tantanalari arafasida Prezidentning «O`zbekistonning 
o`z istiqlol va taraqqiyot yo`li» nomli asarida O`zbekiston istiqlolining, dyomokratik 
jamiyat qurishning nazariy asoslari chuqur tahlil etilgan asari nashrdan chiqdi. Ushbu risola 
keng jamoatchilik tomonidan ma’ naviy hayotdagi yangilik va qo`llanma sifatida kutib 
olindi. Unda O`zbekiston istiqlolining ham amaliy muammolari ilmiy jihatdan jamiyat siyosiy 

---

29 
rivojining, iqtisodiy taraqqiyotining, ma’ naviy poklanishining asosiy yo`l– yo`riqlari yangicha 
mushohada va yondoshuv bilan ko`rsatib berildi. 
4. O`zbekiston o`z taraqqiyotining eng maqbul yo`lini ishlab chiqar ekan, avvalo, 
mamlakatda yaratilajak jamiyat qanday mazmun kasb etishiga e’ tibor berdi. I.Karimovning 
«O`zbekistonning o`z istiqlol va taraqqiyot yo`li» nomli asarida yangilangan jamiyatda 
yashovchi kishining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy turmush tarzini kafolatlovchi y o`llar ko`rsatib 
berildi. 
Jumladan, siyosiy sohada bu-xalq ham bevosita, ham o`z vakillari orqali davlat hokimiyatini 
amalga oshirishda to`liq ishtirok etishi lozimligini; 
- hokimiyat bo`linishining jahon tan olgan qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud 
hokimiyatiga bo`linishi tamoyilini joriy etish asosida demokratiyani chuqurlashtirish hamda 
milliy davlatchilikni barpo qilishni;- jamiyatning siyosiy tizimini, davlat idoralarining 
tuzilmasini tubdan yangilashni;- barcha fuqarolarning qonun oddidagi huquqiy tengligini va 
qonunning ustunligini ta’ minlashni; 
- O`zbekistonda tug‘ ilib, uning zaminida yashayotgan, mehnat qilayotgan har bir kishi, 
milliy mansublikni va e’ tiqodidan qat’ iy nazar respublikaning teng huquqli fuqarosi bo`lishiga 
erishishni bildiradi. 
Iqtisodiy sohada esa bu:-milliy boylikning ko`payishini ta’ minlaydigan barqaror, rivojlanib 
boruvchi iqtisodiyotni barpo etishni;- ijtimoiy jihatdan yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotini 
bosqichma-bosqich shakllantirishni;-iqtisodiyotni o`ta markazlashtirmasdan korxonalar va 
tashkilotlarning mustaqilligini kengaytirishni, davlatning xo`jalik faoliyatiga bevosita aralashuvidan 
voz kechishni bildiradi. Ijtimoiy va ma’ naviy sohada bu:-insonparvarlik g‘ oyalariga sodiqlikni, 
inson, uning hayoti va daxlsizligi, erkinligi, qadr-qimmati, yashash joyini tanlash huquqi saqlanib 
qolinishini;-ma’ naviyatni qayta tiklashni;-o`zbek tilini rivojlantirishni;-hurfikrlilik, vijdon va din 
erkinligini qaror topdirishni;-odamlarning iste’ dodi qobiliyatlarini namoyon etish uchun shart-
sharoit yaratish, ma’ naviy mulkni himoya qilishni bildiradi. 
I.Karimovning O`zbekistonni huquqiy demokratik davlat sifatida qaror toptirishning 
qori dagidek dasturi y qoidal ari demokratik, i n s on p a rv a r j a m i y a t q u ri s h o r as i d a gi 
j a h on tajribasini yanada rivojlantirdi va yangi qoidalar bilan boyitdi. Prezident 
yangilanayotgan jamiyat mazmun mohiyatini ko`rsatish bilan birga dolzarb vazifa qilib, eng avvalo 
bozor iqtisodiyotiga o`tish masalasini qo`ydi. Chunki faqat iqtisodiy baquvvat davlatgina kuchli 
bo`ladi va har qanday islohotlarga qodir bo`lishini u yaxshi bilar edi.
Shuning uchun ham I.Karimov «O`zbekiston bozor iqtisodiyotiga o`tishning o`ziga hos 
yo`li» uchun tanlab olgan yo`l ijtimoiy sohaga respublikaning manfaatlariga, shart-sharoitlari, 
hususiyatlariga eng ko`p darajada mos iqtisodiyotni shakllantirishga ayni mana shunday yo`l 
O`zbekiston turmushini, uning huquqlari va erkinliklarini kafolatlashi, milliy an’ analari va 
madaniyatining qayta tiklanishi, insonni shaxs sifatida m a’ n avi y - axl oqi y k am ol t opi s hi ni
t a’ m i nl ash mumkin»,-deb qat’ iy ko`rsatib bergan edi. 
I.Karimov mustaqillikning dastlabki yillaridagi rivojlanish j arayonlarini chuqur t ahlil
qilib, O`zbekistonda davlat qurilishi va iqtisodiyotni isloh qilish dasturining o`zagi 
sifatida quyidagi beshta asosiy qoidani o`rtaga tashladi: Birinchidan, iqtisodiy islohotlar hech 
qachon siyosat o r t i d a n q o l m a s l i g i k e r a k , u b i r o r m a f k u r a g a buysundirilishi mumkin emas. 
Buning ma’ nosi shuki, iqtisodiyot siyosatdan ustun turishi kerak.