Tarixiy geografiya fanining predmeti vazifalari

Tarixiy kartagrafiya va uning xususiyatlari.
Kartografiya qadimgi fanlardan biri bulib dast-labki bu fan tugrisidagi ta``rifni (Kartografiya terminisiz) eramizdan avvalgi 11asrda yashagan olim Klavdiy Ptolomey bergan Kartalar mazmuniga kura ikkiga bo’linadi
1. Umumgeografik kartalar(gidrogeografiya rel`ef sanoat siesiy-ma``muriy bulinishlarni uz ichiga oladi)
2. Maxsus kartalar-maxsus ma`lumotlar keltirilgan (masalan iktisodiy) kartalar
Masshtabiga ko`ra kartalar uch guruxga:
1. Yirik masshtabdagi kartalar 1 200000 va undan yi-rik.
2.O’rta masshtabdagi kartalar 1 300000dan 1 1000000gacha
3.Kichik masshtabdagi kartalar 1 1000000dan kichik
Xozirgi zamon kartalaridagi elementlarga kuyidagilar kiradi:
1. Gidrografiya suv inshootlarini dengiz dare kul kanal sun`iy suv omborlar buloklar kuduklarni uz ichiga oladi.
2. Axoli punktlari shaxar shaxar tipidagi poselkalar kishlok axoli punktlari kiradi.
3. Aloka yullari temir yullar yullar suv yuli (dengiz va dare) aviatsiyalar
4. Sanoat kishlok xujaligi va ijtimoiy-madaniy ob`ektlar sanoat korxonalari foydali kazilmalar aerodromlar kishlok xujaligi va ijtimoiy-madaniy tarixiy ob`ektlar kiradi
5. Rel`ef past tekisliklar
6. Siesiy-ma``muriy chegaralar davlat chegaralari va ma`muriy birliklarning chegaralari beriladi
Tarixiy kartografiya- ilmiy fan bo’lib u asosan tarixiy xaritalar va atlaslarni ularning metodika-sini tuzish bilan shugullanadi. Kartografik metod-ning tarix fanida keng kullanilishi tarixiy kartalarning tarixiy geografik monografiyalar makolalar darsliklar kullanmalar yaratilishiga olib keldi. Ta-rixiy xaritalarda tarixiy jaraenlar vokea-xodisalar tarixiy davrlarni xarakterlovchi jaraenlar shuningdek geografik okibatlar kursatib utiladi. Umumiy tarixiy xaritalar bu jaraenlarni yanada tulikrok kursatishga ochib berishga xarakat kiladi. Tarixiy xaritalarning turli xillari buladi tari-xiy-iktisodiy tarixiy-siesiy tarixiy-etnografik arxeologik milliy ozodlik xarakati buyicha xaritalar Dexkonlar kuzgoloni inkilobiy xarakatlar xarbiy-tarixiy madaniyat tarixi buyicha va boshka xaritalar kiradi. Ukuv-tarixiy xaritalar urta va oliy mak-tablarda ukitilaetgan tarixiy davrlarga mos buladi. Tarixiy kartografiyaning rivojlanishi xar doim ta-rixiy geografiyaga boglik bulib kelgan 1579 yili A Orteliy geografik atlasga uchta tarixiy xaritadan iborat kushimcha tuzdi. A Orteliyning bu kushimchasi keyinchalik 1603 yili 38 ta xaritadan iborat bulgan antik davrning geografik atlasining tuzilishiga olib keldi. <sup>2</sup>
XVII asrning ikkinchi yarmida Frantsuz geograflari Sanson va Dyuval` atlaslarida xam tarixga oid xa-ritalar bulimi bor edi. XIII asr oxirida Frantsuz kartografi J B Anvil` tomonidan tayerlangan tari-xiy xaritalar bosilib chikdi. A Orteliydan tortib to XIX asr oxiriga kadar tuzilgan xaritalarda xalk-larning xududiy joylashishi siesiy chegaralar xarbiy yurishlar jang joylari geografik saexatlar mar-shrutlari tarixiy vokea-xodisalar joylari aks et-tirilgandir.