Тақризчилар: доцентлар Н

характер касб атамаслиги керак, балки тарбиячи (ота-она, 
ўқитувчи, жамоатчилик) билан тарбияланувчининг ўзаро 
ижтимоий ҳамкорлик қилиши уларнинг ривожланиб борувчи 
муносабатларини англатади. Бу ўринда педагог мақсади 
ўқувчи фаолиятининг маҳсули сифатида белгиланиши керак. 
Шунингдек, мақсад ўқувчилар фаолиятини ташкил этиш (бу 
ўринда ташкил этиш мажбурий, кўрсатма, буйруқ тарзида эмас) 
орқали ҳам амалга оширилади. Фаолият натижасига баҳо бериш 
ҳам, тўғридан-тўғри, маълум, қатьий мезон кўринишида эмас, 
балки фаолият натижаси ўлароқ, бола хулқи, дунёқараши, 
онгидаги сифат ўзгаришларига эътибор бериш, муҳокама, таҳлил 
этиш, хулоса чиқариш каби кўринишларда, шунингдек, ўз-ўзига 
баҳо бериш, фаолиятга танқидий муносабат каби тарзда йўлга 
қўйилиши керак. 
Шу нуқтаи назардан тарбия жараёнида тарбиячи 
тарбияловчи тарзида эмас, бевосита шу фаолиятнинг 
иштирокчиси сифатида қатнашиб, ўз ролининг таъсирини 
тарбияланувчиларга 
- 
фаолият 
иштирокчиларига 
«сездирмасдан» ўтказа олиши, - «кўринмас» бошқарувчи 
сифатида қатнашиши керак. 
III. Тарбия жараёнининг моҳияти 
 

---

119 
Ҳар қандай жараён маълум натижаларга эришишга 
йўналтирилган қонунлар ва изчил ҳаракатлар йиғиндиси 
ҳисобланади. 
Тарбия жараёнининг бош натижаси ҳар томонлама 
ривожланган, баркамол авлод - янги жамият қурилишида фаол 
иштирок эта оладиган шахсни шакллантиришдан иборат. 
Тарбия - икки томонлама характер касб этади, яъни 
ташкил этиш ва раҳбарлик, шунингдек, шахснинг фаол 
иштирокини ҳам ўз ичига олади. 
Лекин, бу ўринда, етакчилик роли педагогга тегишлидир ва у 
шахс фаолиятини йўлга қўйиш учун керакли дастур тузади, 
мазмун, йўналиш, шакл ва усуллар тизимини ишлаб чиқади.