Tasdiqlayman” О’quv ishlari prorektori

тадқиқ қилишнинг ўзига хос графиги. Ҳаракат: 1—6- туғрига;
1_op-3_op қарама-қарши.
Қудуқларни ишлатиш қоидаларига биноан, ғовакли мухлатнинг хусусиятини эътиборга олган ҳолда жорий ва маҳсус тадқиқотларни бажариш учун маҳсус жиҳозланган қудуқдар гурухи ажратилади, уларнинг фаввора қувурларининг туширилган чуқурлиги, қудуқ, тубининг клапан-кесгич ва б. билан жиҳозланганлиги дебитометрия, термометрия ва чуқурлиқдаги бошқа назорат-ўлчов ишларини амалга оширишга халақит бермайди.
Турли режимларда индекатор чизиғлари ҳаракати давомида
ишлатиш режими
Қудуқлар барқарор дебитли газ олиш методида синалганда олинган натижаларини қайта ишлаш учун кўп ҳолларда формулалардан фойдаланилади. Уларни ҳисоблашда динамик қовушқоқлик коэффициентининг ва ўта сиқилувчанлик коэффициентининг қиймати доимий деб қабул қилинади. Қатлам босими юқори (р_қат 150 кгс/см²) ва депрессия кўлами катта бўлса (Р_Т/Р_қат,<0,9) . ва z нинг доимий қиймати қабул қилинган индикатор чизиғининг кўринишининг бўзилишига, уларнинг нотўғри талқин қилинишига ва қатлам параметрларининг нотўғри аниқланишига олиб келади. Бундай ҳолларда газнинг ҳақиқий хусусиятларини босимга қараб ўзгаришини ҳисобга олувчи формуладан фойдаланилади:
(IV.23)
Бунда
Р=Р_қат-Р_m; P_қат,Р_m-
тегишлича қатлам ва қудуқ туби босими, кгс/см²; Q — газ дебити, минг м³/сут; а ва b — фильтрацион қаршилик коэффициентлари; — динамик қовушқоқликнинг ўртача арифметик нисбий коэффициенти; - мос равишда қатлам ва қудуқ туби босимининг II.4.3-бандига мувофиқ аниқланадиган динамик қовушқоқлик коэффициентлари, сП.
Қудуқдарни синаш натижалари бўйича ва Q/ ҳисобланади ва координаталардаги боғлиқлик графиги тўзилади.
Қудуқни ишлатиш маълумотлари асосида тузилган индикатор чизиғини қайта ишлаш методикаси.Қудуқни ишлатиш маълумотлари бўйича тузилган индикатор чизиғидан фильтрацион қаршилик коэффициентларини аниқлаш учун олинган маълумотларни қайта ишлаш жараёнининг қуйидаги ҳолатларида фойдаланиш мумкин:

5. 
   қудуқ туби зонасининг бузилиши юз бермаётган бўлса;
   
6. 
   ўрганилаётган қудуқ дренажланаётган майдонда газли қатлам чегара ичи ёки остки сувлари билан сувланмайдиган бўлса;
   
7. 
   қудуқ туби зонасининг суюқлик билан туйинганлиги амалда ўзгармас бўлса;
   
8. 
   қатлам параметрлари ўзгаришини назорат қилиш учун ҳамма қудуқлардан фойдаланиш фонди бўйича тадқиқотлар ўтказиш зарурияти бўлмаса.
   

Фильтрацион қаршилик коэффициентларини, бинобарин, қатламнинг ўтказувчанлигини, сув ўтказувчанлигини, пьезоўтказувчанлигини ва бошқа параметрларини аниқлаш мақсадида индикатор чизиғини тўзиш ва қайта ишлаш методини қўллаш назарий ва экспериментал тадқиқотлар билан тасдиқланиши лозим.
Қудуқни ишлатиш маълумотлари бўйича индикатор чизиғини тўзиш учун кондан фойдаланиш жараёнида олдиндан режалаштирилган режим ўзгаришлари, шунингдеқ, қудуқдан вақтинчалик чиқариб олинаётган газ миқдорини кўпайтириш ёки камайтириш билан боғлиқ ўзгаришларни хиообга олиш зарур бўлади, бунда газ дебити ва босим ўлчанади ва улар бошланғич маълумот бўлиб ҳизмат қилиши мумкин.
Қудуқдардан фойдаланиш маълумотларига асосланиб қатлам ва қудуқ туби босимлари ва дебитлари маълум бўлганда, камида олтита – саккизта турли режимлар танлаб олинади. Бунда танлаб олинган вақт оралиғида нуқталар сони қанча кўп бўлса, индикатор чизиғини тўзиш шунча ишончли бўлади.
Айрим ёки барча режимларда қатлам босими ўлчанмаган бўлса, у моддий баланс тенгламаси бўйича аниқланади. Қоида бўйича ҳар бир кон учун қатлам босимини газ чиқариб олинишига кўра ўзгариши уюмни ишлатиш лойиҳасида берилади ва унга қудуқни ишлатиш жараёнида аниқлик киритиб борилади.
Айрим ҳолларда индикатор чизиғини изобара Ҳаритасидан фойдаланиб ва қатлам босимини ўрганилаётган қудуқ чуқурлигига мос ҳолатга келтириб тўзиш мумкин.
Қудуқ туби босими айрим режимларда олинган ўлчовлар бўйича ёки қувурлар оғзидаги ёки қувур орти бўшлиғидаги босимлар бўйича ҳисобланади.
Танланган режимлар икки ҳадли формулада қайта ишланади:

бунда вақтига мувофиқ келадиган қатлам ва қудуқ туби босими; Q— t_i вақтидаги дебит.

7-маруза