Tasdiqlayman” О’quv ishlari prorektori


Критик босим ва температурами аниклаш


Download 2.18 Mb.
bet41/43
Sana03.12.2023
Hajmi2.18 Mb.
#1800842
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43
Bog'liq
Quduq.Gid.Tadqiq

Критик босим ва температурами аниклаш
Табиий газнинг қовушқоқлиги
Газнинг қовушқоқлиги деганда бир зарранинг бошқасига нисбатан силжишига қаршилик кўрсатиш ҳусусияти тушунилади. Бир майдондаги газнинг икки қатлами ўртасидаги ишқаланиш кучи узунлик бирлигидаги тезликнинг ўзгаришига пропорционалдир. Пропорционаллик коэффициенти деб газнинг мутлоқ ёки динамик коэффициентига айтилади. Газнинг қовушқоқлиги, температураси, босими ва ҳажми сингари параметрлари унинг ҳолатини ифодаловчи функцияси бўлиб, газни тавсифлашда ундан фойдаланиш мумкин.
Қовушқоқлиқ майдон бирлигига сўрилиш кучи сифатида белгиланиб тезлик градиентига тенглаштирилади, у қўйидаги ўлчам бирлигига эга: куч вақт/(узунлиқ)2 ёки масса / узунлиrи вақт. Ҳар икки ўлчам бирлиги ҳам қўлланилади, гарчи пуаз ва сантипуаз кўпроқ тарқалган бўлса ҳам. Турли системалардаги қовушқоқлиқнинг ўлчов бирлиги ва улар ўртасидаги нисбат -жадвадда берилган.
Қовушқоқлиқни ўлчов бирлиги -жадвал

Ўлчов бирлиги

кг с/м2

кг соат/м2

Н с/м2

Пуаз

Ibt s/ft2

кг с/м2

1

2,7778 104

0,8066

98,0066

0,20482

кг соат/м2

3600

1

35304

353040

737,34

Н с/м2

0,10197

2,8325 105

1

10

0,020885

Пуаз

0,010197

2,8325 106

0,1

1

0,002088

Ibt s/ft2

4,8824

1,3562 103

47,880

478,80

1

1П=1 динс/см2= 0.1 Нс/см2= 102 сП=106мқП.

Берилган ўлчов бирлигини (чапдаги устун) қайта ҳисоблаш учун талаб қилинган (жадвалнинг юқоридаги сатри) зарур кўпайтиргич устунлар ва сатрлар кесишган жойдан топилади. Масалан, кг соат/м2 да берилган қовушқоқлиқни пуазда ифодалаш учун, унинг миқдорини 0,35304-106 га кўпайтириш керак.
Табиий газнинг, шунингдеқ, унинг айрим компонентларининг қовушқоқлиги ҳам температура ва босимга боғлиқ. Маълум шароитларда қовушқоқлиқни ҳисоблаш икки босқичда амалга оширилади. Дастлаб маълум температура ва атмосфера босимидаги қовушқоқлиқ нинг олинган қиймати маълум босимга қайта ҳисобланади.
нинг қийматини газнинг маълум таркиби бўйича аналитик усулда ва унинг нисбий зичлиги бўйича график усулда аниқлаш мумкин. Иккинчи усул амалий ҳисоблашлар учун қулайроқ, юқори аниқликни талаб қилмайди.
Табиий газнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти
Газнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти — газ босими, температураси ва таркиби функциясидир.
Ўта сиқилувчанлик коэффициентини газ таркибидан келиб чиқиб аниқлаш керак. Ўта сиқилувчанлик коэффициентини аниқлашнинг кўпгина методлари мувофиқлик ҳолати принципларига асосланган бўлиб, унинг келтирилган параметрларга боғлиқлигидан фойдаланилади. Табиий газда кўп миқдорда оғир углеводородлар ёки ноуглеводород компонентлар мавжуд бўлган ҳолларда, ўта сиқилувчанлиқ коэффициентини келтирилган икки параметр бўйича аниқлаш жиддий нуқсонлар келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин.
4-маъруза

Download 2.18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling