Tashabbus tamoyilstrreplA

Boshkaruv shakl va usullarini takomillashtirib borish tamoyili. Bozor iktisodiyoti sharoitida boshkaruvning uch shakli mavjud. Xususiy, jamoa, davlat boshkaruvi. Boshkaruvning xususiy shaklida mulkdor yakka o’zi karor kabul kiladi va butun ish uchun javobgar bo’ladi.

Kadrlar tanlash va joylashtirish tamoyili. Bozor iktisodiyoti sharoitida kadrlarni tanlash va joy-joyiga ko’yish muxim axamiyat kasb etadi. Bozor munosabatlari boshkaruv kadrlariga kat‘iy talablar ko’yadi, ularning ishbilarmonlik sifatlari, ishlab chikarish oldida turgan masalalarni belgilaydi.

Agentlar mustakilligi va erkinligi tamoyili. Bozorda agentlar faoliyati iktisodiy javobgarlik bilan birgalikda amalga oshishi kerak.

SHaxsiy tashabbus tamoyili. Bozorda ishbilarmon, omilkor, shaxsiy foyda uchun xarakat kiluvchi tadbirli kishilar faoliyat yuritishi kerak.

Javobgarlik va tavakkalchilik tamoyili. Tadbirkor o’z faoliyati uchun javobgar bo’ladi, bunda ma‘lum tavakkalchilik xam xisobga olinadi, ya‘ni tadbirkorning o’z xukuk majburiyatlari bo’lishi kerak.

4.3. Ma‘muriy–buyrukbozlik tizim sharoitidagi boshkarish tamoyillari.
Ma‘muriy–buyrukbozlik tizim sharoitidagi boshkarish ishlari kuyidagi pirintsiplar asosida amalga oshirilgan (3-jadval).
5-jadval. Ma‘muriy buyrukbozlik tizimi sharoitidagi boshkarish printsiplari.

№	Printsiplar	Izox
1	2	3
1.	Byurokratlarcha markazlashuv	Boshkarish obektiga nisbatan bo’lgan munosabat maksimal ravishda, kat‘iy darajada buyruklashgan. Bu tamoyil demokratiyaga o’ta yotdir.
2.	Nomenklatura	Lavozimlarga fakat yukori tashkilotlar tomonidan katiy ravishda oldindan ro’yxatga kiritilgan kishilar tayinlanadi. Aynan shu tartib shaxsga siginishni vujudga keltiradi.
3.	uz-o’ziga xizmat ki-lish, shaxsiy man-faatni ustun k°yish	Garchi sotsializm – bu inson manfaatini ximoya kiluvchi, uning farovonligini oshiruvchi tuzum deb ta‘lim berilgan bo’lsa-da, aslida bu tuzumning konun-koidalari, printsiplar amaldorlarning manfaatlari uchun xizmat kiladi.
4.	Demokratiyani tan olmaslik	Demokratiyani tan olish degan so’z lar uchun xokimiyatni yo’kotish bilan baravar edi. Ma‘muriy buyrukbozlik tizimi uchun demokratiya bu «tabiiy dushman».
5.	Buyrukbozlik	Boshkacha bo’lishi mumkin emas. Fakat shundagina kuch ishlatish, kupol ravishda majburlash kabilar o’z ijrosini topishi mumkin. «Gilam usti»ga chakirish, tezkor tashkiliy xulosalarni yasash, daxshatli karorlar chikarish kabilar buyrukbozlikning o’ta ayovsiz ko’rinishidir.
6.	Formalizm, rasmiyatchilik	Formalizm kogozbozlikning «ota»si, to’rachilik muxitini yaratuvchi daxshatli tamoyildir. xar kanday ko’llanmani pesh kilib, uning orkasida konuniy narsalarni tan olmaslik, munosabatlarda rasmiyatchilik bilan yondashish bu tamoyilning bosh maksadi bo’lib xisoblanadi.
7.	Maxdudlik	Ma‘muriy-buyrukbozlik tizimi °zining sir-asrorlarini yashirishga, maxfiy tutishga xarakat kiladi. To’ralarni oshkoralik va dekmokratiyaning xujumidan aynan shu maxdudlik ximoya kiladi, maxfiy ma‘lumotlarga yetib borishga xalakit beruvchi kalkon vazifasini bajaradi.
8.	Konservatizm	Yangilikka nisbatan ayovsiz tamoyil. Garchi biror-bir yangilik u yoki bu faoliyatni yaxshilashga olib kelishini bilsa-da, bu yangilikni iloji boricha kechiktirib yoki chala-chulpa joriy kilishga tarafdor.

Bu printsiplarning ustuvorligi sobik ittifokni tanazzulga olib keldi. Partiya, davlat nomenklaturasining kattik iskanjasi iktisodiyot, siyosat, ma‘naviyat va ma‘rifat ezib tashladi. Muxim karorlarni partiya tor doirada kabul kilar va bu karor butun mamlakat chun majburiy bo’lib kolar edi. Joylarda tashabbus bo’gilar edi. Demokratiyani bo’gish Konstitutsiyada e‘lon kilingan xak-xukuklarni xam ommaviy ravishda buzishga olib keldi. natijada sobik ittifok parchalanib ketdi.