Tashkil qiluvchi quruq qorishma mahsulotlar. Quruq qurilish qorishmalarini ishlab chiqarishda

CaSO
4
*2H
2
O= CaSO4*0,5H
2
O+1,5H
2
O 
Gips toshi = gips bo-lovchisi + suv 
Hosil qilingan yarim molekula suvli gips bog’lovchilarining xususiyatlari 
quyidagi 3-jadvalda keltirilgan: 
3-jadval 
Ko’rastkichlar nomlanishi 
α modifikasiyali navi 
β 
modifikasiyali 

---

navi 
Suv ajralish jarayoninig boshlanish harorati, oC 115 107 
Suv ajralish jarayoninig tugash harorati, oC200...210 
170...180 
Zichligi, g/sm3 
2.72...2.73 2.62...2.68 
Qotish jarayoninig tugashi, min 
17...20 
7..12 
Qotish davrida issiqlik ajralib chiqishi, Dj/mol 
17200 19300 
Normal quyuqlikka ega bo’lgan qorishma hosil qilish uchun suv miqdori, %
40...45 
60...65 
Siqilishga mustahkamlik chegarasiga ko’ra, gipsli bog’lovchi 
moddalarni quyidagi markalar bilan belgilanadi: G-2; G-4; G-5; G-6; G-7; 
G-10; G-13; G-16; G-19; G-22; G-25. 
HAVO OHAGI 
Qurilish havo ohagi-tarkibida ohaktosh (SaSO3) miqdori bo’lgan tog’ 
jinslarini meyerida kuydirish yo’li bilan olinuvchi bog’lovchi modda. 
Odatda havo ohagi bog’lovchi moddasini ishlab chiqarish uchun ohaktosh 
va bo’r kabi tog’ jinslari xom ashyo sifatida ishlatiladi. Havo ohagini hosil 
qilish uchun ohaktosh madanlarini 900...1100 oS haroratda (pishgunicha-do 
spekaniya) kuydiriladi. Kuydirish jarayonida parchalanish reaksiyasi 
amalga oshib ohaktosh tarkibidagi ko’mir yonib, havoga karbonat angidrid 
gazi uchib chiqadi va kalsiy oksidi qoladi: 
CaCO
3
=CaO+CO
2
Xom ashyoni kuydirish uchun turli xil xumdonlardan foydalaniladi: 
masalan-shaxtasimon, aylanuvchi silindr, siklonli- o’t purkagich turlari 
mavjud. Ohaktoshni kuydirishda, madan bo’laklari o’lchami xarakterli 
ahamiyatga ega bo’ladi, chunki kuyish jarayoni toshning yuqori 
qatlamlaridan boshlanib ichki qobig’iga kirib boradi. Bunda maksimal 
bo’laklar o’lchami 12...15 sm gacha bo’lishi mumkin. 
1-rasm. Giprostrom loyihasi asosida ishlangan shaxtasimon yuqoridan 
to’kib to’ldiriluvchi xumdon (bo’ylama qirqimi). Bir sutkada 100 tonna 
mahsulot quydirish quvvatiga ega: 1-mahsulotni to’kib oluchi mexanizm, 2-
futerovka-olovbardosh himoya qatlami, 3-haroratni saqlovchi yengil 
g’ishtin qatlam, 4-ikkinchi harorat saqlovchi qatlam, 5-shaxta sathini 
ko’rsatib turuvchi datchikni o’rnatish tuynugi, 6-yongan gaz tutunlarni 
so’rish tuynugi, 7-xom ashyoni to’kib turuvchi qurilma, 8-xom ashyoni 
ko’tarish mexarizmi o’ylagi-meall profil, 9-yordamchi lyukg’tuynuklar, 10-
nazorat tuynuklari, 11-barabansimon harakat yuritgichi, 12-xumdon 
poydevori. 
Kudirilgandan so’ng xumdandan chiqarilgan ohak bulaklari o’lchami 
o’zgarmaydi lekin kuyib SO
2
gazi ajralib chiqqanligidan ular yengil va 
g’ovak bolib qoladi. Shunda kuydirilgan havo ohagi bo’laklarini 
o’lchamlarini 15...20 mm o’lchamgacha toshmaydalagich qurilmalarda 
yanchilib, keyinchalik tegirmonda tortiladi. Hosil bo’lgan mahsulot 

---

so’ndirilmagan havo ohagi qaynovchi kukuni deyiladi. Juda xavfli modda 
bo’lib, namlik va suni yutuvchi va bunda o’zidan ko’p miqdorda issiq 
harorat ajratib chiqaradi, masalan 1160kDj yoki 277 kkal. 
Aksariyat hollarda havo ohagini so’ndirilgan holda ishlatiladi va bu jarayon 
mxsus gidrator deb nomlanuvchi qurilmalarda amalga oshiriladi. Bu 
qurilmalar davriy yoki uzluksiz rejimlarda ishlashi mumkin. Qurilish 
maydonida yoki bevosita obyektlarda havo ohagini so’ndirish talab qilinsa 
tubiga maxsus to’rsimon metall tutqich o’rnatilgan metall qutilardan 
foydalanib, ko’p miqdordagi suv bilan so’ndiriladi. Suvda ohak erib, kalsiy 
gidrooksidi hosil qiladi: