Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi

Sodda foizlarda oshgan qiymat summasi qaysi formula bilan hisoblaniladi? Misollar keltiring.

Sodda foizlarda (dekursiv metod bo’yicha) oshgan qiymat summasi quyidagi formula bilan hisoblaniladi:
S = R + Pin Yoki S = R (1 + in)
Bu erda: S - pulni oshgan (oxirgi) qiymati summasi; R - boshlang’ich summa; n - foiz yozish davrlari soni; i - foiz stavkasi; 1 + in - boshlang’ich summani ko’paytiruvchi miqdor deyiladi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, qarz muddati har xil bo’lishi mumkin. Agar qarz muddati 1 yildan kam bo’lsa, yuqorida keltirilgan formulaga qisman o’zgarish kiritamiz va S-ni quyidagiga hisoblaymiz:

bu erda: d - qarz kunlar soni; k - yildagi kunlar soni.
Amaliyotda foiz yozish davrlari har xil bo’lishi mumkin. Agarda, n1, n2, .... nn foiz yozish davrlarida i1, i2, ... in stavkalari qo’llanilsa, oxirgi summa quyidagi formula bilan hisoblaniladi:

4. 
   Tashqi savdo oboroti elastikligini tavsiflovchi ko’rsatkichlar
   

№	Ko’rsatkichlar	Hisoblash tartibi	Izoh
1.	Eksport elastikligi(EE)	0 АЭ .АЯИМ Ээ — • ^Э Э ЯИМ	АЕ - eksport o’simi Е - eksport hajmi А YaIM - yalpi ichki mahsulot o’simi
2.	Eksportning ilgarilash koeffitsienti (KE)	^КЭ ^—^JЭ ^:^JЯИМ	Je - eksport indeksi Jyaim - YaIM indeksi
3.	Import elastikligi(EI)	Э АИ : АЯИМ ^И^— И ' ЯИМ	А1 - import o’simi I - import hajmi
4.	Importning ilgarilash koeffitsienti (KI)	^К И ^—^JИ ^:^JЯИМ	Ji - import indeksi
5.	Koordinatsiya indeksi (Jk)	^J К ^—^JЭ ^:^JИ К нм — Э : И	Knm - koordinatsiya nisbiy miqdori

5. 
   Bank 300 mln.so‘m kredit berdi. Foiz stavkasi 25%, kredit muddati 4 yil. Kontrakt sharti bo‘yicha asosiy qarz summasi teng badallar bilan qoplanadi, foizlar ustamasi yil oxirida yoziladi. Qoplash rejasi tuzilsin.
   

Yechilishi:
Asosiy qarz teng badallar bilan qoplanishi ko’zda tutilgan bo’lsa, yillik badal hajmini aniqlash uchun umumiy qarz summasi yillar soniga bo’linadi, ya’ni
R= = =75
Endi muddatli to’lovlar summasi aniqlanadi:
V_1-yil= 300-75(1-1)*0,25+75=225mln so’m
V_2-yil=300-75(2-1)*0,25+75=206,25 mln so’m
V_3-yil=300-75(3-1)*0,25+75=187,5 mln so’m
V_4-yil=300-75(4-1)*0,25+75=168,75 mln so’m
Bu hisoblangan ma’lumotlar asosida qoplash rejasi tuzamiz. Qoplash rejasi quyidagi jadvalda o’z aksini topadi.

yillar	Yil boshidagi qoldiq	Yillik badal summasi	Foiz bo’yicha to’lovlar	Muddatli to’lovlar summasi (V)
1	2	3	4	5(3+4)
1	300	75	40	225
2	225	75	30	206,25
3	150	75	20	187,5
4	75	75	10	168,75

6. 
   Misol. Renta har yil 600 ming so‘mdan to‘lanadi, yillik foiz stavkasi 5%. Ustama yil oxirida yoziladi. Renta 11 yil to‘lansa, uni hozirgi qiymatini aniqlang.
   

Yechilishi:
R= 600 000(1+0,05)^11 =1 009 501.8

Javobi: 1 009 501.8