Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi


Юкумли гепатйтнинг кузгатувчиси вируслар булиб, улар ташки


Download 0.64 Mb.
bet67/185
Sana24.02.2023
Hajmi0.64 Mb.
#1226316
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   185
Bog'liq
Рефератлар

Юкумли гепатйтнинг кузгатувчиси вируслар булиб, улар ташки мухитда анча чидамли. Бу вируслар 56°С хароратда 30 дакика ва ундан хам купрок вактгача уз кучини йукотмайди, курук шароитга, 1аст даражали хароратга ва ультрабинафша нурлар таъсирига хам |идамли булиб, беморлардан олинган конда ва кон зардобида баъзан узоқ муддат сакланади. Юкумли гепатит А (инфекцион гепатит) ва вирусли гепатит зардоб гепатити клиник жихатдан бир-бирига ухшайди. Кейинги дтларда «А хам эмас, В хам эмас» деб аталувчи учинчи тур авжудлиги хам маълум булди. Факат зардобли гепатитга чалинган лорлар конида учрайдиган махсус таначалар (антиген) узига хос 1ИЛ сифатида тан олинган булиб, у 1965 йили В1итЬегд томонидан ^пилган. Бутун дунё согликни саклаш ташкилотининг тавсиясига яноан, ушбу антиген — зардобли гепатитнинг антигени деб кабул килинган. Касалликнинг иккала турига хам житар шмасининг зарарланиши ва организмнинг умумий захарланиши хусусият булиб, унинг асосий белгилари — бадан териси ва куз пардасининг саргайиши, сийдикнинг сарик-кизгиш туе олиши, чатнинг рангсизланишидир. Бу касаллик тугрисидаги аник фикрни эинчи булиб, 1888 йили С. П. Боткин таърифлагани учун у Боткин саллиги деб хам аталади. I Вирусли гепатит билан касалланиш дунёнинг хамма мамлакатла- учрайди, лекин касалликнинг таркалиши ижтимоий-иктисодий Iтабиий омилларга борликдир. 3 п и д е м и ол о г и я с и . Касалликнинг таркалиш манбаи бемор т ва вирус ташувчи кишилар хисобланади. А гепатитга йул^ккан юрлар касаллик инкубацион (яширин) даврининг охири, сариклик/ 1идаврида ва сариклик даврининг дастлабки Юкунида атрофдаги |млар учун юкумли хисобланади. Шунинг учун хам беморлар бир ой мобайнида (касаллик бошлангандан бошлаб). Ёки сарйклик пайдо булган кундан бошлаб, уч хафта давомида а4 ажратилйши шарт. Зардобли гепатитнинг юкумли даври ат булиб бемор сорайгандан сунг х,ам вирус ташувчи булиб мамкин. Вируснинг юкиши ва таркалиши бемордан аж| чйкадиган хар *хил моддалар ва суюкликлар (сулак, кон, ср ахлат, кукрак сути, вагинал ва сероз суюкликлар) оркали юз бс^ Касаллик ифлосланган сув, озик-овкат махсулотлари, рйнчоклар, хар хил уй-рузрор буюмлари, кон, кон зар| эритроцитар масса куйиш ва жаррох,лик муолажалари йши мумкин. Хаво-томчи йули билан — аксиришда, йуталй| ГЙвдашишда юкиши хам эхтимолдан холи эмас. Бундан таш Йрусли гепатит баъзан онадан йулдош оркали хомилага хам юк Вйрусли гепатит билан касалланиш купрок куз ва киш ойлар куз^илади. Патогенези. Вирусли гепатитнинг ривожланиш жарй^урдккаб булиб, унинг хали ургаанилмаган ва аникланма Кйрралари жуда куп. Касалликнинг патогенезида учта асо таркибий кисмни ажратиш мумкин: вирусологик, макроорганизмнинг ймМунокомпетент системасининг ахволи, жигар, тукима ва хураларйнинг зарарланиши натижасида келиб чикадиган клиь аломатлар мажмуаси. Касалликнинг ривожланиш жараёни даврий кечади, чун касаллик кузгатувчи организмда уз жойини хамма вакт узгартир туради: вируснинг организмга кириши ва организмнинг унмослашуви, махаллий лимфа тугунларида вируснинг бирламчи Оммавий купайиши, ретикуло-эндотелиал системада бирламчи мс фрлогик узгаришларнинг пайдо булиши, дастлабки таркали (Ёйрусемия), организмдаги ретикоэндотелиал хужайраларнинг (айникса, жигар, талок, бош мня) умумий зарарланиши, вируслар таъсири окибатида жигар хужайралари (гепатоцитлар)нинг шикасстланиши, иккиламчи вирусемия ва резидуал давр — бу вактга келиорганизм сораяди ёки касалликнинг асоратлари кайталаниш! кузатилади. Клиник манзараси. Юкумли гепатитнинг яширин (инкубацион) даври 15 кундан 50 кунгача, уртача 15—30 кун давом этиши мумкин. Зардобли гепатитнинг яширин даври эса 60—180 кунгача давом этади. Вирусли гепатитнинг сарйклик ва сарикликсиз (атипик) кечадйган турлари мавжуд. Касалликнинг узок давом этишини хисобгз олган холда уткир (2—3 ойгача), узок чузилган (3—б ойгача) вй сурункали (олти ойдан ортик) турлари ажратилади.Вирусли гепатитнинг сариклик билан кечадиган турида кузгатув чисидан (А ёки В) катъий назар, турт давр фаркланади: сариклик олди (продромал давр, 3—7 кунгача), сариклик (10—15 кун), саррайишдан кейинги ва реконвалесценция (тузалиш даври). Сариклик олди да ври да бирламчи — юкумли омилнийг узи билан борлик ва иккиламчи захарланиш (токсикоз) боскичларк кузатилади. Бирламчи боекич 2—3 кун давом этиб, беморларнй 33^
М0НСИЗЛИК, бош оррири, тахикардия, тана хароратининг кутарилиши безовта килади. Айрим холларда бемор кучли Корин оррирнд I шикоят килиши мумкин. Касалликнинг бу даври утцланишига карамасдан, 2—3 кунда бемор узинй яхши хис килади салликнинг иккиламчи токсикоз даври купйнча тана харорат булгани холда, т}^сатдан бошланади. Беморларда уйкучан, бош оррири, бош айланиши, иштаханинг йуколиши, ёгли |Катларни кунгил тусамаслиги, кунгил айниши, тез-тез кайт килиш гзатилади. Купйнча бу холатлар устига диспептик ва астеновегетаив белгилар хам кушилади, бемор Корин сохасида пайдо булувчи
^рикка шикоят килади. Шу давр учун хос ва хамма вақти учрайдиган касаллик белгиси — жигарнинг, айникса, унинг унг булагининг атталашишидир. Бунда жигар бирмунча шишади, каттиклашади ва айпаслаб курилганда, оррик беради Баъзи холларда талок хам атталашиши мумкин. Бу даврнинг охирги кунларига келиб, сийдик Уйинган рангга киради, ахлат эса рангсизланади. Лаборатория ’екширувида аланин трансаминаза аспарагин трансаминаза ва альдолазанинг фаоллиги ошиши ва кейинчалик сийдикда ^т пигментларининг пайдо булиши кузатилади. » С а р и к л и к д а в р и уртача 10— 15 кун давом этиб, касалликнинг
сариклик олди даврида кузатиладиган умумий захарланиш белгиларининг кучайиши билан бир каторда, куз ок пардасининг, тери ва 'шиллик пардаларнинг сарик рангга кириши билан ажралиб туради. I Жигар катталашиб, каттиклашади, талркнинг катталашуви кузатилади. Юрак, кон-томир ва меъда-ичак системаси фаолиятида маълум даражада узгаришлар пайдо булади. Кондаги билирубин микдори кескин кутарилади ва бу холат 1—2 кундан 6—8 кунгача давом этиб, кейин аста-секин муътадиллаша боради. Пигмент алмашинувининг бузилиши билан бир каторда оксил, углеводлар, ёглар, витаминлар ва ферментлар алмашинуви хамда жигарнинг захарсизлантириш фаолияти бузилади. Конда трансаминазалар,^ альдолаза ва шунга
ухшаш бир катор ферментлар фаоллиги ошади, бундан ташкари, гемоглобин микдори бироз пасайиб, кизил кон таначаларининг чукиш тезлиги секинлашади.


Download 0.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling