Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi

O‘rta-oraliqda paydo bo’ladigan simptomlar urogenital, doimiy abakterial sistouretritlar vaginitlar, jismoniy zo'riqishda, yo‘talganda, aksa urganda siydikni ushlab turolmaslik, jinsiy a’zolarning pastga siljishi, qinning quriqlashib qolishi, tashqi jinsiy a’zolar sohasida qi- chishish, sistalgiya. Teridagi o‘zgarishlar (epiteliyni yupqalashib qolishi, atrofiyasi, infektsiyaga chaliniivchanligi). Terining qurishi, ajin- lar paydo bolishi, tirnoqlarning sinuvchanligi, sochning quruqligi va tushishi. Ko‘rish a’zolaridagi o‘zgarishlar (quriq ko‘zlar sindromi, katarakta) yuqorida ko'rsatilgan simptomlar menopauza boshlangandan keyin 1-3 kun o4gach paydo bo'ladi. Bunday holatlarda davolashni qu- yidagi mutaxassislar dermatolog, ginekolog, urolog, okulistga yuboriladi.
Kechki simptomlar klimakterik sindromini xafvli simptomlari hisoblanadi. Bu simptomlar menopauza boshlagandan so'ng 5-10 yil o4gach yuzaga keladi. Osteoporoz skelet kasalligi suyak hajmining kamayishi,yurakqon tomirlar kasalligi (yurakvatomirlarbaseynidao4kir holatlar, yurak ishemik kasalligi xuruji) depressiya, Alsgeymer kasalligi. Osteoporoz katta ahamiyatga ega spirtli ichimliklar ichish, chekish, ovqat rasionida kalsiy yetishmasligi, menopauzani erta boshlanishiga va darmonsizlik, tez-tez charchash, dumg’aza va bel sohasida og‘riq, tez-tez suyak sinishlari kabi belgilar paydo boMadi.
Kiinik tekshirish perimenopauza davrida shikoyat va anamnezni so'rab-surishtirish, umumiy va ginekolog tekshirish, genital organlar va koivrak bezlarni ultratovush apparati yordamida tekshirish, glyukoza miqdorini aniqiash, qon bosimini o‘lchash, tana vaznini bo'yiga nisbatan numosabalini aniqiash. Umumiy quvvatlovchi vositalar, ratsional gigiycnik rcjim yoshi o4gan ayollarga tavsiya etiladi. Ovqat rasioniga mcva, sab/avot va vitamin preparatlari tavsiya etiladi. Vitamin A anligistamin xususiyatga ega vitamin С lipid almashuviga ta’sir etadi. Vitamin l\ gipofizdagi qon almashinuvini yaxshilaydi. Hozirgi vaqtda klimatcrik bu/ilishlarni davolashda o‘rinbosar gormonal terapiya eng effcktiv davolash usuli hisoblanadi. Postmenopauzal buzilishlarni oldini olish va davolash uchun o'rinbosar gormonal terapiya qoMlaniladi. 1. Qisqa nuiddatli tuxumdonlar yetishmasligini ilk simptomlarini bartaraf
etishga qaratilgan 3-6 oy muddat davomida tavsiya etiladi. 2. Uzoq (himoya) muddatli terapiya kechki metobolitik buzilishlar va Alsgeymer kasalligini davolashda qoMlaniladi.