Tasmali uzatmalar. Uzatmani hisoblashning nazariy asoslari. Tasmaga tushadigan kuchlarni hisoblash. Tasmali uzatmalarni geometriyasini hisoblash tartibi. Reja

2. Uzatmani hisoblashning nazariy asoslari.
Bu yassi va ponasimon uzatmalar uchun bir xil. SHuning uchun avval umumiy ma`lumotlar bilan tanishamiz. Tasmali uzatmani hi­soblashda ikki omilga, tasmani tortish qobiliyati va chidamligiga ahamiyat beriladi. Tasmali uzatmani tortish qobiliyati tasma va shkiv orasidagi ish qalanish koeffisientini qiymatiga bogli q.
Tasmali uzatmalarda ta`sir etadigan kuchlar, uning kinemati­kasi va geometriyasi:
shkivdagi aylana tezliklar:

bunda D₁ va D₂ - etaklovchi va etaklanuvchi shkivlarning diametri.
n₁ va n₂ - vallarning aylanish chastotalari, ayl/min. uzatma ishlashida shkivlarda ma`lum sirpanish bo`ladi, demak,
₁ < ₂ yoki ₂ = ₁(1- e);
e - sirpanish koeffitsenti qiymati kuch va momentga bogli q.
e = 0,01 -- 0,02
uzatmani uzatishlar soni:

=e - e
- nisbiy sirpanish
Amaliy hisoblashda = 0 deb olish mumkin.


3.Tasmaga tushadigan kuchlarni hisobi.
Tasmani etaklovchi qismini tarangligini S₁ va etaklanuvchi qismi tarangligini S₂ deb belgilaymiz. Bu tarangliklarni eyler formulasidan ani qlaymiz
S₁ = S₂ e^fa1 (1)
e - natural logarifm asosi.
Foydali aylanma kuch P = S₁- S₂ (2)
1 va 2 formulalarni birgalashib echsak, unda
S₂ e^fa1 – S₂ = S₂(e^fa1 – 1) = P (3)
a₁ va a₂- etaklovchi va etaklanuvchi shkivlarning qamrov burchagi.
f – ish qalanish koeffisienti 3-chi formuladan
(4)
4-formulani birinchi formulaga qo`ysak
(5)
4 - chi va 5 - chi formuladan
S<sub>1</sub>/ S<sub>2</sub> = e<sup>fa1</sup> (6)
Ponasimon tasmali uzatmalar uchun f o`rniga keltirilgan f₁ koeffisienti ishlatiladi, uning qiymati o`rtacha

f₀ = 40⁰ - ponasimon tasmali uzatmalar uchun.
Foydali aylani kuchi P quyidagicha topilishi mumkin:
;
(7) va (8) formuladan S₁ + S₂ = 2S₁;
(7) va (9) dan S₁= S₀+ 0,5 P S₂= S₀- 0,5 P (10)
Agar tasmani 1 N/m ogirligini q deb olsak, unda uzatmada or­tikcha markazdan qochish kuchi paydo bo`ldi, ya`ni q ²/g;
Bunda ma`lumki tortilish kuchlari ham oshadi;
;