Tayanch iboralar: · Moliyaviy siyosat; · Moliyaviy strategiya

Moliyaviy siyosatning maqsadi:

• moliyaviy resurslarni butunligicha va to’liq safarbar kilish;

• tadbirkorlik faoliyati aktivlashtirish uchun mutadil atmosfera yaratish;

• davlatga tegishli bo’lgan resurslarni mehnatga layoqatli aholidan va xo’jalik

sub’ektidan maqsadga muvofiq jalb kilish;

• sohalar va tarmoqlar o’rtasida moliyaviy resurslarni taqsimlanishi va samarali

foydalanishini ta’minlash.

Moliyaviy tizimning shartli tuzilishi.

1. Moliyaviy tizimning sohalarini bildiradi;

2. Moliyaviy tizimning bo’g’inlarini tashkil etadi.

Ushbu sohalar va bo’g’inlarning yig’indisi moliyaviy tizimni aks ettiradi va ular bir-birini to’ldirib moliyaviy mexanizmning hamakatini tashkil etadi. Ammo ham bir soha va bo’g’inlarning moliyaviy resurslarini tashkil etish va foydalanishda o’ziga xos moliyaviy mexanizmlar harakat kiladi.

Hozirgi bosqichda davlatning moliyaviy siyosati quyidagilarga qaratilgan:

1. Ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini har tomonlama oshirish hisobiga

aholining turmush tarzini yuqoriga ko’tarish.

2. Tadbirkorlar haqiqiy mustaqilligini ta’minlash, mehnat va xizmatga bo’lgan

tashabbusini oshirish hamda ularni har tomonlama qonun va farmonlar bilan kafolatlash.

Moliyani rivojlantirish uchun ilmiy asoslangan ilmiy kontseptsiyalar ishlab chi=arish Moliyadan joriy va perespektiv davrlarda foydalanish uchun asosiy yыnalishlarni ani=lash.

Oldinga =ыyilgan maksadlarga erishish uchun amaliy tadbirlarni bajarish.

3. Bozor xo’jaligiga o’tish jarayonida aholini quyi qatlamini ijtimoiy himoya qilish

(nafaqaxo’rlar, ko’p bolali oilalar, talabalar).

4. Daromadi cheklangan xizmatchilarni ijtimoiy himoya qilish (sog’liqni saqlash,

ma’orif, boshqaruv, mudofaa bu qatlamdagi xizmatchilarni iqtisodiy ximoya qilish, ish haqlarini indeksatsiya yo’li bilan oshirish.

5. Yangi moliyaviy strategiya, rang-barang mulk shakllari, bozor munosabatlarini

rivojlantirish trvar va mahsulotlar bozorini ish kuchi va kapital bozorlarini

rivojlantirish.

6. Jamiyatning ijtimoiy - iqtisodiy hayotiga moliyaviy ta’sir ko’rsatish, sog’liqqa

tortish, moliyalashtirish va moliyaviy bozor uslublari orqali amalga oshirish.

7. Moliya tizimida iqtisodiy tanglik ko’rsatkichlarini imkon qadar bartaraf etish

(davlat byudjeti kamomadi, emissiyaning joylarda ko’payib borishi, inflyatsiya darajasining yuqoriligi, ichki va tashki qarzlarni borligi, tugallanmagan kurilishlarning mavjudligi), chunki iqtisodiy tanglik nisbatan davlat moliyasi bilan bir katorda korxonalar moliyasida ham mavjud.

8. Pul muomalasini tartibga solish. Milliy valyutaning ichki va tashki

konvertatsiyasini ta’minlash hisobiga so’mning qadrini oshirish.

9. Iqtisodiyotni jahon andozalariga yetkazish maqsadida xorijiy investitsiyalarni

kirib kelishini ta’minlash.

10 Qimmatli qog’ozlar bozorini rivojlantirish hisobiga korxonalar iqtisodiy

potentsialini oshirish.

11 Sug’urta tashkilotlarini rivojlantirish va uning samaradorligini oshirishning

huquqiy va iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish.

Tarmoqlar iqtisodiyotida boshqaruv faoliyatining tarkibiy qismi bo’lib moliya

boshqaruvi hisoblanadi. Har qanday boshqaruv tizimida bo’lgani kabi moliyaviy boshqaruvda ob’ektlar va sub’ektlar mavjud bo’ladi.

Moliyaviy boshqaruv elementlarining eng asosiysi bo’lib rejalashtirish hisoblanadi.

CHunki aynan rejalashtirishga tayanib ham bir boshqaruv sub’ekti moliyaviy resurslari qay holatda ekanligini, harajatlardan qanday samara olayotganligi, qanday manbalardan daromadni yuqoriligi haqida ma’lumot olish mumkin. Bir so’z bilan aytganda rejalashtirish xo’jalik sub’ekti moliyaviy faoliyatni aks ettiruvchi ko’zgu hisoblanadi. Xalq xo’jaligida ham bir soha va bo’g’inning o’ziga xos faoliyatiga qarab moliyaviy reja tuziladi.

Moliyaviy resurslardan foydalanish va ularni shakllanish maibalari bilan bir-biriga

tenglashtiruvchi moliyaviy reja, balans usuli yordamida amalga oshiriladi.

Molyaviy rejalarning Tijorat asosida faoliyat kыrsatayotgan xыjalik sub’ektlar

Daramadlar va xarajatlar balansi Notijorat asosida faoliyat kыrsatayotgan

Smeta xarajatlari

Davlat

Davlatning yi\ma moliyaviy balansi

Moliyaviy rejalashtirish

Ekstropolyats Normativ Balans
Rivojlanish har bir bosqichining moliyaviy strategiyasi ob’ektiv iqtisodiy sharoitni

hisobga oluvchi iqtisodiy strategiyaning vazifalari bilan belgilanadi.

Masalan, mamlakat iqtisodiyotini bozor munosabatlariga o’tkazishning dastlabki

bosqichida davlat iqtisodiy siyosatining asosiy strategik maqsadlari quyidagacha belgilanadi:

1. Ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini bosqichma-bosqich shakllantirish.

2. Ko’p ukladli iqtisodiyotni - yaratish; xususiy mulkning davlat tomonidan himoya qilinishini ta’minlash.

3. Korxonalar _______va fuqarolarga keng iqtisodiy erkinliklar berish, ularning ho’jalik faoliyatiga davlat tomonidan aralashuvida iqtisodiy-huquqiy usullar va

rag’batlantirish vositalaridan foydalanish.

4. Iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o’zgarishlar qilish, raqobatbardosh mahsulotlarni

ishlab chiqarsh, jahon iqtisodiy tizimiga qo’shilib borish.

Mazkur iqtisodiy strategik vazifalarni amalga oshirishda quyidagi yo’nalishlarda

moliyaviy taktika ishlab chiqiladi va tegashli moliya mexanizmi shakllantiriladi:

-qattiq moliyaviy siyosatni amalga oshirish, davlat byudjeti taqchilligini iloji boricha kamaytirish, dotatsiya va subsidiyalarni bosqichma-bosqich qisqartirib borish;

byudjetdan mablag’larni eng zarur umumdavlat ehtiyojlari uchungina mablag’ ajratish;

-investitsiya kreditlaridan keng foydalanish;

-soliq tizimini takomillashtirish, byudjet daromadlarini barqaror to’lib turishini

ta’minlaydigan pishiq-puxta soliq siyosatiii olib borish va h. z.

Moliyaviy siyosatning muhim va murakkab vazifasi, tegishli moliya mexanizmini ishlab chiqish, iqtisodiy siyosat belgilab bergan rivojlanish yo’nalishlarini ta’minlash maqsadida uni takomillashtirishdir.

Har bir ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyaga va hukmron ishlab chiqarish usuliga ishlab

chiqarish vositalariga mulkchilik munosabatlari bilan belgilangan ho’jalik mexanizmi xosdir.

Ho’jalik mexanizmi - ho’jalik jarayonlarini tashkil qilish va amalga oshirishni hamda jamiyat iqtisodiy hayotini ta’minlovchi shakl va usullarning yigindisidir. Ho’jalik mexanizmi ishlab chiqarish munosabatlarini o’zaro aloqalarivd aks ettiradi. Ularning rivojlanishi bilan ho’jalik mexanizmi ham takomillashib boradi.

Iqtisodiy hayotni yo’lga qo’yish xalq xo’jaligi taraqqiyoti istiqbollarini prognozlash, moddiy va qiymat shaklidagi normativ va ko’rsatkichlar, iqtisodiy richaglari va rag’batlantirish sistemalaridan keng foydalanish yo’li bilan amalga oshirilar ekan, xo’jalik mexanizmi tushunchasi ma’lum ma’noda umumiy tushunchadir.

Mohiyati jihatidan