Tebranma jarayonlar to’g’risida tushuncha, erkin va majburiy tebranishlar

35. Geyzenbergning noaniqlik nisbati. To’lqin funksiyaning xususiyatlari.
Mikrozarracha bir vaqtda aniq koordinata (x,y,z) va unga tegishli impuls proyeksiyaga ega bo’la olmaydi, bu kattaliklarning noaniqliklari quyidagichadir: , , ya’ni koordinatalar va ularga tegishli impulslar proyeksiyalari noaniqliklarining ko’paytmasi qandaydir tartibdagi kattalikdan kichik bo’laolmaydi.
Noaniqliklar nisbati noaniqliklar prinsipining matematik ifodasidir.Shu prinsipga asosan, hech qanday tajribada hech qanday mukammal o’lchash asboblari orqali bir vaqtda mikroobyektning bir-biriga bog’liq ikkita o’zgaruvchi fizikaviy kattaliklarining aniq qiymatlarini o’lchash mumkin emas. Bir – biriga bog’liq ikkita fizikaviy kattaliklar bir vaqtda ma’lum bo’lishini ham taxmin kilib bo’lmaydi.
F azoning qandaydir nuqtasida zarrachani topish jarayonida, aniq qaysi nuqtadaligi noaniqdir.Fazoning surkalgan sohasida qandaydir ehtimollik bila zarrachani topish mimkin.
Bir vaqtda aniqlash yoki o’lchash imkoniyati bo’lmagan quyidagi fizikaviy kattaliklar bir-biriga bog’liq kattaliklar deb ataladi.

To’lqin funksiyaning xususiyatlari:

• 
  Hajm elementida mikrozarrachani topish ehtimolligini belgilovchi to’lqin funksiyasi quyidagi talablarga javob berish zarur:
  
• 
  1)Chekli(ehtimolligi birdan oshmasligi kerak)
  
• 
  2)aniq qiymatli
  
• 
  3)uzluksiz(ehtimolli sakrab o’sishi mumkin emas)
  

36. Tomsonninmg atom modeli, Rezerford tajribasi.

Rezerfordning atom planetar modeli: Atomning butun massasi mujassamlashgan markazida musbat zaryadlangan yadro joylashgan.Umuman olganda atom neytral bo’ladi. Yadro atrofida planetalarga o’xshash, yadroning Kulon kuchlari ta’sirida elektronlar aylanadilar.
37. Atom yadrosining tuzilishi.


Atom yadrosining tuzilishi: Turli elementlarning yadrolari ikkita zarrachadan tashkil topadi.