Техноген indd

Ishonchlilikning miqdoriy xususiyatlari Ishonchlilik deb transport vositasining ma’lum ekspluatatsiya

sharoitlarida о‘z vazifalarini normal bajarishini ta’minlash xususi- yatiga aytiladi.
Avval aytilgandek, ishonchlilik nazariyasining asosiy tushun- chasi buzilishdir.
Buzilish deb transport vositasi ishlash qobiliyatining tо‘liq yoki qisman yо‘qotilishi tushuniladi.Bu shunday holatki, bunda transport vositasi о‘z vazifalarini me’yoriy-texnik hujjatlarda kо‘rsatilgan parametrlar talablari darajasida bajara olmaydi.
Ishonchlilikning xususiyatlari. Transport vositasining ishonchlilik xususiyati uning buzilmaslik, chidamlilik, ta’mirlash- ga moyillik va saqlanishlik xususiyatlari bilan baholanadi. Ularning ayrimlarini kо‘rib chiqamiz.
Buzilmaslik xususiyati - transport vositasining ma’lum vaqt yoki yо‘l о‘tishi davomida о‘zining ishlash qobiliyatini uzluksiz saqlash xususiyatidir.
Buzilmasdan ishlash ehtimolligi - bu ma’lum ekspluatatsiya sharoitlarida va belgilangan ish davomiyligi chegaralarida buzilish- ning sodir bо‘lmaslik ehtimolligidir. Uning qiymati tasodifiy kat- talikdir, chunki unga juda kо‘p omillar ta’sir qiladi (yо‘l sharoitlari, haydov sifati, TXK va JT sifati), shuning uchun uni baholashda eh- timollik tushunchasi ishlatiladi.
Buzilmasdan ishlash ehtimolligi - R(L) ma’lum davr yoki о‘til- gan yо‘l ichidagi (L) buzilmasdan ishlashlar hodisalar sonining umumiy (hodisalar) soniga nisbati bilan aniqlanadi
(3)
bunda ∑m(L) - о‘sha davr (L masofa) ichida buzilgan buyumlar soni.
Buzilish ehtimolligi (funksiyasi) F(L)- buzilmasdan ishlash eh- timolligiga teskari hodisadir.
(4)

Buzilishgacha yurilgan о‘rtacha yо‘l

(5)
_
bunda L₁ - birinchi buzilishgacha yurilgan о‘rtacha yо‘l/
L_1,2 - birinchi va ikkinchi buzilishlar orasida yurilgan о‘rtacha yо‘l va h.k.
n - sonli transport vositalari uchun buzilishlar oralarida yurilgan о‘rtacha yо‘l
(6)
Buzilishlar jadalligi (tiklanmaydigan buyumlar uchun).
λ(L) - buzilish sodir bо‘lishi ehtimolligining shartli zichligi, bu- zilish/buyum ming km;
f(L) - buzilish ehtimolligi zichligi; R(L) - buzilmasdan ishlash ehtimolligi;
yoki - buzilish ehtimolligi zichligining buzilmasdan ishlash ehti- molligiga nisbati (muayyan vaqt yoki yurilgan yо‘l uchun)
(7)
Agar buzilishlar jadalligi λ(L) ma’lum bо‘lsa, xohlagan vaqt uchun buzilmasdan ishlash ehtimolligini R(L) aniqlash mumkin.
Boshqacha aytganda, buzilishlar jadalligi transport vositasining yо‘l birligi davomidagi buzilishlar sonining soz ishlayotgan trans- port vositalari о‘rtacha soniga nisbati bilan baholanadi (bunda bu- zilgan transport vositasi yangilanmaydi va ta’mirlanmaydi)
(8)

bunda n - buzilishlar soni;

N_о‘r- yо‘l birligi davomida soz ishlayotgan transport vositalari- ning о‘rtacha soni;
∆L - oraliq qiymati, ming km;

Buzilishlar oqimining parametri (tiklanadigan buyumlar uchun)

-bu vaqt birligidagi buyumlar buzilishlarining о‘rtacha miqdori

bunda L_о‘r - bir buzilishga tо‘g‘ri keladigan yо‘l yoki vaqt

(9)

(10 )
bunda N_o - nazorat ostidagi buyumlar soni;
m(L) - vaqt birligi davomida buzilgan buyumlar soni;
∆L - vaqt birligi (oraliq qiymati).
Boshqacha aytganda, ω(L) - buzilishlar sodir bо‘lishi ehti- molligining xuddi shu vaqt uchun aniqlangan zichligidir (buzilish/ buyum ming km).


(11)
f_k(L) - k- buzilish sodir bо‘lishi ehtimolligining zichligi.
Agar ayrim buyumning ishonchliligini baholashda buzilishlar
sonining о‘tilgan yо‘lga nisbati olinsa, bartaraf qilish uchun tusha- yotgan buzilishlar oqimini baholashda esa ularning tegishli ishlab chiqarish bо‘linmalarining ish vaqtiga nisbatini oladilar.
Transport vositasi va uning agregatlarining ishonchliligi tahlil qilinayotganda har doim buzilishlar tasnifi о‘tkaziladi. Buzilish va nosozliklar quyidagicha tasniflanadi

Buzilishlar tasnifi

Konstruksion omil

Ishlab chiqarish(texnologik) omili

Ekspluatatsion omil

Bog‘liq bо‘lgan

Bog‘liq bо‘lmagan

Yuzaga kelish xarakteri bо‘yicha

Asta-sekin(tadrijiy)

Tо‘satdan (tasodifiy)

Qaytalanish darajasi bо‘yicha

Har 3. 4 ming kmda sodir bо‘ladigan

Har 12...16 ming kmda sodir bо‘ladigan

16 ming kmdan yuqori hollarda sodir bо‘ladigan

Bartaraf etish mehnat hajmi bо‘yicha

Kam mehnat hajmi talab etadigan (2 ishchi-soatgacha)

О‘rta mehnat hajmi talab etadigan (2 ish- chi-soatdan 40 ishchi-soatgacha)

Katta mehnat hajmi talab etadigan (40 ishchi-soatdan yuqori)

Transport vositasining vaqt yо‘qotishlariga ta’siri bо‘yicha

Ish vaqtini yо‘qotishlarsiz bartaraf etiladi- gan

Ish vaqtini yо‘qotib bartaraf etiladigan

Yо‘lda sodir bо‘ladigan

Korxonada sodir bо‘ladigan (talabnomaga asosan)