Tekis egilish. Sof egilish. Kuchlanishlarni aniqlash

1. Tayanch reaksiyalarini topamiz:
A tayanch qo’zg’almas sharnirli tayanch bo’lganligi sababli unda vertikal va gorizontal reaksiya kuchlari hosil bo’ladi , tayanch qo’zg’aluvchi sharnirli tayanch bo’lganligi uchun unda faqat bitta vertikal reaksiya kuch hosil bo’ladi.
Bu tayanch reaksiya kuchlarini topish uchun statikaning muvozanat tenglamalardan foydalanamiz:

Tekshirish:
reaksiya kuchlarining ishoralari musbat chikishi ularning yo’nalishi to’gri quyilganligini ko’rsatadi va tekshirish natijasiga kura reaksiya kuchlarining qiymati ham to’gri topilgan ekan.


2) Kesuvchi Q (x) kuch epyurasini quramiz.
Balkaning chap tayanchidan masofada fikran I-I kesim olamiz va chap tomonini koldirib, o’nga tashlab yuborilgan qismining ilgarigi ta’sirini almashtiruvchi kuchlarni quyamiz. Koldirilgan qismining muvozanatini tekshiramiz.
Kesimdan chap tomonda Yuqoriga yo’nalgan bor, Yuqorida keltirilgan tahrif va koidaga asosan muvozanat tenglamasidan oydalanib quyidagini yozamiz:
.
Balkaning o’ng tayanchi dan masofada kesim olib, o’ng qismini koldirib muvozanatini tekshiramiz.





.
3)Eguvchi moment
M(x) epyurasini quramiz. Balkaning koldirilgan kismlariga ta’sir etayotgan kuchlardan kesim markazlarga nisbatan momentlar yigindisini olib, eguvchi moment ifodalarini tuzamiz:
.
Eguvchi moment epyurasi to’gri chiziq konuni bilan o’zgaradi. Uni kurish uchun ga ikita chetki qiymatlarni beramiz:
bo’ladi.Xuddi shunday ikkinchi qism uchun ham eguvchi moment tenglamasini tuzamiz:

Topilgan va larning qiymatlarini masshtab bilan qo’yib chikib, ularning epyuralarini quramiz.


4.2 – misol

Berilgan konsolg’ uchun epyurasi qurilsin (4.2.- shakl).

Yechish: 1. A tayanch kistirib maxkamlanganligi uchun Yuqorida aytganimizdek unda vertikal va gorizontal reaksiya kuchlari va tayanch momenti hosil bo’ladi .

Bularni statikaning muvozanat tenglamalaridan foydalanib topamiz.

2) epyuralarini quramiz.

Konsolni ikita qismga ajratib, A tayanchdan x₁ masofada fikran 1-1 kesim olib, chap qismini muvozanatini tekshiramiz:
AB qismda

Bu yerda kesuvchi kuchni topish uchun konsolning koldirilgan qismiga ta’sir etayotgan kuchlarning vertikal o’qqa nisbatan proektsiyalarining yigindisini oldik. Kesimdan chap tomonda tayanch reaksiyasi yuqoriga yo’nalganligi uchun musbat ishorali va teng ta’sir etuvchi bo’lib yotilgan kuch pastga yo’nalganligi uchun manfiy ishorali buldi. ifodasidan ko’rinadiki uning epyurasi to’gri chiziq bilan chegaralanadi, shuning uchun ikkita chetki qiymati bilan kifoyalandik.

Eguvchi momentni topish uchun kesimdan chap tomondagi barcha kuchlardan kesim markazi 0₁ ga nisbatan statik momentlarning algebrik yigindisini oldik, kesimdan chapda bo’lib koldirilgan qismini 0₁ kesim markaziga nisbatan pastki tolasini chuzganligi uchun musbat, esa
Yuqori tolasini chuzadi ishorasi manfiy, q yoyilgan kuch ham Yuqori tolasini chuzganligi uchun ishorasi manfiy olindi.
ifodasidan eguvchi moment kvadrat parabola konuni bilan o’zgaradi, shuning uchun to’rt ta qiymat oldik, chunki qancha ko’p nuqtaning qiymati topilsa, uni shuncha anikrok chizish mumkin.
CB qismda
2-2 kesimdan o’ng tomondagi kuchlardan vertikal o’qqa nisbatan proektsiyalarning yigindisini olamiz:

S
hu kesimdan o’ngdagi kuchlardan kesim markazi ga nisbatan statik momentlar yigindisini olamiz.

4.3- misol

Berilgan konsolli balka uchun epyuralari qurilsin (4.3 – shakl).

Yechish: 1). Tayanch reaksiyalarni hisoblaymiz.
Ixtieriy yo’nalishda A tayanchda ikkita (R_A va N_A) D tayanchda bitta (R_D)reaksiya kuchlari hosil bo’ladi. Bularni statikani muvozanat tenglamalaridan foydalanib topamiz:


R_A va R_D tayanch reaksiyalarining musbat ishorli chikishi ularning yo’nalishi to’gri yo’nalganligi ko’rsatadi.
Topilgan tayanch reaksiyalarining qiymatlari to’griligini tekshiramiz:
Demak, tayanch reaksiya kuchlarining qiymatlari to’gri topilgan ekan. Bunday tekshirishni hamma vakt o’tkazish zarurdir, chunki noto’gri topilgan reaksiyaning qiymati kuchlari Q(x) va M(x) epyuralarini noto’gri qurilishiga sabab bo’ladi.