Tema: Awıl xojalıǵı hám sanaat tarawindagi ózgerisler Joba

Tema: Awıl xojalıǵı hám sanaat tarawindagi ózgerisler
Joba :
Kirisiw

1. 
   Awıl xojalıǵınıń respublika ekonomikasındaǵı ornı hám áhmiyeti
   
2. 
   Ózbekistan respublikasında agrar sektorınıń rawajlanıwı
   
3. 
   Ǵárezsizlik sharayatında Ózbekstan sanaatında alıp barılıp atırǵan reformalar- rawajlanıw girewi.
   

Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw

1. 
   Awıl xojalıǵınıń respublika ekonomikasındaǵı ornı hám áhmiyeti
   

Ózbekstannıń jámi jer maydanı 44. 4 mln.gektar (2010 j.) bolıp, sonnan 48, 3 payızın hár qıylı daǵı awıl xojalıq kárxanaları, shólkemleri hám de dıyxan xojalıqları paydalanadılar : olardıń jıyındısı mámleket awıl xojalıǵın quraydı. Onıń tiykarǵı maqseti tarmaqta islep shıǵarılıp atırǵan ónimler menen mámleket xalqınıń tutınıw tovarlarına, qayta islew sanaatın bolsa shiyki zatqa bolǵan talapların qandırıw bolıp tabıladı. Maqsetti ámelge asırıw ushın :

- xalıq bır jola yaǵnıy qayta islenbesten tutınıw etetuǵın sapalı awıl xojalıq ónimlerin barlıq talaplardı qandiradigan dárejede islep shıǵarıw ;
-qayta islew sanaatı kárxanalarınıń awıl xojalıq ónimlerine, yaǵnıy sheki onimge bolǵan talabın qandırıwı kerek.
Házirgi dáwirde, bul tarmaqta xalıq tutınıw qılıp atırǵan tovarlardıń 95 procentinen kóplegeni islep shıǵarılıp atır. Olar ósimlikshilik hám de sharbashılıq ónimlerinen ibarat esaplanadi. 2008-jılda Ózbekstan Respublikası jalpı ishki óniminiń 19, 4 procenti awıl xojalıǵında jaratılǵan. Sol jılda barlıq sanaat tarmaqlarında mámleket jalpı ishki óniminiń 22, 3 procenti, qurılısda bolsa 5, 6 procenti jaratılǵan. Nomerler awıl xojalıq tarmaǵınıń mámleket ekonomikası daǵı ornı úlken ekenliginen dárek berip atır. Sol jılda awıl xojalıǵında iskerlik kórsetip atırǵan barlıq túrdegi isbilermenler tárepinen 7134, 6 mlrd sumlıq jalpı ónim jaratılǵan. Ol tiykarınan 3400, 7 mıń tonna paxta sheki onimsi 6621, 6 mıń tonna dán, 5221, 3 mıń tonna palız eginleri, 768, 0 mıń t onna mıywe, 996, 3 mıń tonna gósh, sawın vaznda 5426, 3 mıń tonna sút, 897, 0 mıń dana qorako'l teri, 2431, 5 mlrd. dana máyek hám basqa túrdegi awıl xojalıq ónimleriniń ma`nisinen shólkemlesken.Ózbekstan ǵárezsizlikke eriskennen keyin ekonomikanı rawajlandırıwda erkin basqarilayotgan social ximoyalangan bazar ekonomikası nızamlarına tıykarlanıwı belgilep alındı. Bunıń ushın ekonomikanıń barlıq tarawlarında erkin bazar munasábetlerin qáliplesiwin támiyinleytuǵın reformalarni ámelge asırıw obiektiv zárúriyat esaplanadı. Sonı itibarǵa alǵan halda awıl xojalıǵında túrli túrdegi reformalar ámelge asırılıp atır. Atap aytqanda :
• Huqıqıy hám normativ jóneliste:
• Shólkemlestirilgen hám institutsional jóneliste;
• Strukturalıq reformalar;
• Ekonomikalıq reformalar;
• Social hám basqa jónelisler degi reformalar.
Fermerlikti ústin turatuǵın pátda rawajlandırıw ushın tómendegi
máselelerge:
• -mámleket strukturalarıniń awılda isbilermenlik, kishi biznes sub'ekti
esaplanǵan fermerlik iskerligine aralasıwın jáne de sheklew;
• -fermerlerdi tender tiykarında tańlawın ótkeriw, olarǵa jer ajıratıw
jumısların áshkaralıqta, barlıq nızamlar talabı tiykarında ádalatlı tárzde
ámelge asırıw, tendyer komissiyasınıń a'zoligiga etuk, tájiriybeli,
bilgir, hadal ruwxıylıqlı baslıq, qánigelerdi qosıw, onıń
iskerligin tolıq kompyutyerlashtirish;
• -fermerlerge uzaq múddetke paydalanıw ushın ajıratıp berilip atırǵan
jerlerdiń sapasın jaqsılap, ónimliligin rawajlanıwın támiyinlewge
qaratılǵan ilajlardı waqıtında sapalı ámelge asırılıwın
támiyinleytuǵın muǵdarda aqshalardı mámleket byudjetinen ajıratıw
múmkinshiliklerin jaratıp beriw;
• -fermer xojalıqlarınıń jer maydanların nátiyjeli alternativ
maydanların belgilew.