Tema: du`nya ma`mleketlerinin` tu`rleri, olardi klassifikatsiyalaw

Birinshi (joqarı da'ramatlı) toparg'a 62 mayda, kishkene, u'lken 
ha'm iri eller kiredi. Bulardın' ishinde mayda Farer atawları, Guam, Aruba 
usag'an eller menen bir qatarda, ekonomikalıq mu'mkinshiligi u'lken 
AQSH, Ullı Britaniya, Kanada, Frantsiya ha'm basqa ma'mleketler de bar. 
Ekinshi topardı milliy da'ramatı xalqının' jan basına 3706 dollardan 
11455 dollarg'a shekem o'zgeriwshi eller (ulıwma sanı 41) quraydı. 
Olardın' qatarına Polsha, Meksika, Venesuela, Livan, QAR, Malayziya 

---

15 
siyaqlı eller menen birge, kishi ha'm ju'da' kishi Amerika Samoası, Fiji, 
Mayotta elleri de kiredi. 
U'shinshi topar Qıtay, Indoneziya, Filippin, Armeniya, A'zerbayjan, 
Ukraina, Kiribati, Vanuatu, Arqa Timur ha'm basqa ellerden ibarat. 
To'rtinshi toparg'a Kombodja, KXDR, LXDR, Myanma, Vetnam 
menen birge Qırg'ızstan, Tajikistan, Yemen siyaqlı eller kirgizilgen. 

---

16 
2.RAWAJLANG`AN 
MA`MLEKETLER, 
OLARDIN` 
JAXANNIN` RAWAJLANIWINDAG`I A`HMIYETI HA`M ORNI.
Ja'ha'n elleri, ekonomikaliq ko'rsetkishten tisqari, demograliyaliq, 
geograliyaliq, geosiyasiy ha'm basqa turdegi ko'rsetkishleri boymsha da 
aynm toparlarg'a ajiratiladi. Atap aytqanda, ekonomikaliq rawajlang'an 
birinshi topar elleri ishindegi AQSH, Yaponiya, Germaniya, Ulli Britaniya, 
Frantsiya, Italiya, Kanada, ekinshi toparg'a kiriwshi Rossiya menen birge 
u'lken ekonomikaliq, demograliyaliq, geosiyasiy, a'skeriy ha'm aymaqliq 
mu'mkinshilikke iye "Segizlik" ma'mleketleri quraydi. Usi eller 2007—
2008-jillardag'i mag'liwmatlarg'a qarag'anda, ja'ha'n boymsha to'mendegi 
absolyut ha'm salistirmali ko'rsetkishlerge iye. 
Rossiyani "segizinshi el" sipatmda bul toparg'a qabil qilmiwmda, 
onın’ ekonomikaliq darejesi, geosiyasiy orni ha'm u'lken a'skeriy ku'shi 
esapqa almdi. 
"Segizlik elleri" nin' ortasha ha'r birine 5 mln. km
2
jaqm maydan, 110 
mln. xaliq, 4 trln. dollarg'a jaqm JIO', sonday-aq, 1,5 trln. dollarg'a ten' 
tovar aylanisi tuwn keledi. En' a'hmiyetlisi, usi ma'mleketlerde ja'ha'n 
JlO'nın’ 53% toplang'an. 
Rawajlang'an eller ishinde ko'shirilgen kapitalizm ellerin (Avstraliya, 
Jan'a Zelandiya, QAR ha'm b.) ha'm jan'a sanaatlasqan ellerdi (Singapur, 
Koreya respublikasi, Tayvan ha'm b.) ajiratiw mu'mkin. Onnan basqa, 
tiykannan birinshi ha'm ekinshi toparlarg'a kiretug'm "neftti eksport etiwshi 
eller", ekinshi-to'rtinshi toparlarg'a kiretug'm o'tiw ekonomikasma iye eller 
de ayriqsha itibarg'a llayiq. U'lken ha'm iri ekonomikaliq mu'mkinshilikke 
iye eller — Qitay, Hindistan, Braziliya, Rossiya ha'm Meksika ja'ha'nnin' 
tayanish elleri toparin quraydi. U'shinshi ha'm a'sirese, to'rtinshi topar 
ellerinin' ko'pshilik bo'legi rawajlamp atirg'an ma'mleketler qatarma kiredi. 

---

17 
Rawajlanip atirg'an eller arasmda ekonomikaliq rawajlaniwda artta qalip 
atirg'an eller ayriqsha diqqatti tartadi. Bunday eller Latin Amerikasmda 
qalmag'an esabi. Lekin Aziiya, asirese, Afrikada olardın’ sani elege 
shekem ko'p. Sonday ma'mleketler qatarma birinshi gezekte Afrika 
materigindegi Burkino-Faso, KDR, Eriteriya, Liberiya, Niger, Ruanda, 
Serra-Leone, Togo, Uganda, Zimbabve, Burundi, Eliopiya, Malavi, 
Mozambik; Aziya kontinentinde Awg'anstan, Nepal, Butan, Bangladesh, 
Laos ha'm basqalar kiredi.