Tema: kirisiw. Sintaksis hám onin` izertlew obyekti


Salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gápler


Download 133.19 Kb.
bet38/55
Sana12.10.2023
Hajmi133.19 Kb.
#1699542
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   55
Bog'liq
LEKCIYA ATTA 3-KURS (1)

5.4. Salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gápler
Salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gáptiń teńbe-teńlik, uqsaslıq jolı menen bildiriledi.

I Sintetikalıq

1.1) h.f.-ǵanday/-gendey, -ǵansha/-genshe; k.f. -ǵan/-gen (tuǵın) +sıyaqlı, sekilli, sayın, góre

Alıstaǵı aǵayınnıń atı ozǵansha, awıllastıń tayı ozsın.
Ol paxtanı qol menen tergennen góre, mashina menen tergen mıń mártebe ańsat ekenligin túsinedi.

2. -ǵan+nan

Jónsiz qırıq kún qayǵı-uwayım shekkennen,
Den sawlıqta bir kún shadlıq jaqsıraq.
Júz jıl qul bolǵansha essiz dúnyada,
Bir kún azat júrgen onnan ziyada. (S.X.)

3. a) -sa/-se
b) -sa/-se burın/házir
mennen kem,
olardan da beter

Sen terip úlgerseń, men de terip úlgeremen.
Burınları .. batpanlap qırman kótergen bolsa, endi…tonnalar menen ólshenedi.
Bul qońsılar hiyleker bolsa, Peter olardan da beter hiyleker eken.

4. bolsa

Aytıwshı aqıl bolsa, tıńlawshı dana.

II. Analitikalıq

1) -sa/-se+
qanday+sonday

Ol óz basın qanday qádirlese, jurt basın sonday qádirleydi.

2) -sa/-se+bolsa+
qanday+sonday

Jálmen jıynalısta qanday sóylegen bolsa, adamlar tarqaǵannan soń da Jiyemurat penen shúyirkelesip, hátteki, maqtanısh penen kewil kóterińkilik sózler aytısıp tarqasqan edi.

3) -ǵan/-gen+sıyaqlı+
qanshelli,+sonshelli

Qońıratlılar tariyxta qanshelli erte kóringeni sıyaqlı, Qońırat qalası da qaraqalpaq tariyxında erteden belgili.


Download 133.19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling