Tema: Miynet tárbiyasında xalq awızeki dóretpeleriniń ornı. Reje

Jaslardı mártlik, hadallıq, batırlıq ruwxında tárbiyalawda, mánisi boyınsha pák hám bárkámal etip jetkiziwde xalıq awızeki dóretiwshiliginiń kem ushraytuǵın eń jaqsı ǵáziynesi bolǵan «Alpamis» dástani bizge watandı súyiw pazıyletlerinen sabaq beredi. Ádil hám haqıyqatshıl bolıwǵa. Óz jurtın, shańaraǵı, qorǵanın qorǵawǵa, dostı, óz ar-namısın, áta-babalarımızdiń múqaddes qábirlerin hár qanday shegaranı buzıp kiriwlerden saqlawǵa, ruwxıy - etikalıq pák bolıwǵa uyretedi. «Alpamis»dástani dóretiwshilik oylawımız, ruwxıy baylıǵımizdıń jarıq úlgisi bolıp, tariyxıy túbirlerimizning qanshellili tereń ekeni, xalqımız qanday ortalıqta qáliplesip, rawajlanǵanı, qıyınshılıqlardı qanday jeńip shıqqanın anıq suwretlep beredi.

Biz «Alpamıs» tımsalında dóretiwshilik oylawımız, ruwxıy baylıǵımizdıń qaysı dárejede ekenligin, ruwxıy bárkámal etiklıq jaqtan pák, hújdanlı azamatlarımızdıń kelbetin kóremiz.

Ózbek xalıq awızeki dóretiwshiliginde dástanlardan tısqarı maqollardıń da ornı úlken bolıp tabıladı. Naqıllar adamlardıń turmısı hám turmısı processinde toplaǵan tájiriybeleri, dúnyaǵa kóz qarası, ózi jasap turǵan socialliq ómirge bolǵan munasábeti, ótken zaman turmısı hám onıń ibratlı saboqların, úmit hám ármanların ańlatadı. Sóz kórkem óneriniń jemisi retinde naqıllar túsindiriledi. Naqıllar xalıq awızeki dóretiwshiliginiń bir túri bolıp tabıladı. Naqıllarda xalıqtıń turmıs dawamında toplaǵan tájiriybeleri nátiyjesinde júzege kelgen juwmaqları ıqsham hám ápiwayı tárizde aytılǵan.

Alisher Navaiy óziniń dóretiwshilik jumislarında xalıq awızeki dóretiwshiligin úyrenip, adamlar turmısında naqıldıń qanshelli zárúrli áhmiyetke iye ekenligi haqqında toqtalıp sonday jazadı :

Kisige neshe qıyınshılıqlı hal,

Hikmetu aqıl anga erur hadal.

Kimki bilay desang naqılin angla,

Tiykarı bilay desang oni angla.

Rus jazıwshısı L.N.Tolstoy naqıllardı xalıq arasında qanshelli joqarı qadr-qimbatqa iye ekenligine toqtalıp bılay deydi: «Hár bir naqılda men sol naqıldı jaratqan xalıq kelbetin kóremen».