Tema: oksidleniw qálpine keliw usilinda qollanilatuǵin indikatorlar hám indicator qátelikleri mazmuni kirisiw I bap. Ádebiyatlarǵa sholıw

2. Ortalıq pH mánisin oksidleniw - qaytarılıw reaksiyası baǵdarına tásiri.

Oksidleniw – qaytarılıw reaksiyasinda, H⁺ionlari qatnasqan jaǵdaylarda, reaksiya ortalıǵı, pH mánisin ózgertirip onıń baǵdarın ózgertiwi múmkin.
Mısalı:
NaAsO₂ + J₂ + 2H₂O ↔ NaH₂AsO₄ + 2HJ₂
AsO₂^- + 2H₂O – 2e ↔ H₂AsO₄^- + 2H⁺
E⁰_H2AsO4^-/_AsO4^3- = 0,56
E⁰_J2/_2J^-= 0,54
E⁰_EYuK = 0,54 – 0,56 = – 0,02
lgK = 2/0,059 · (–0,02) = –0,67
K = 4,67
1.2. Oksidleniw – qálpine keliw usılınıń analizi

Organikalıq reagentlaerdi anorganik ionlarǵa tásiri nizamlıqların I. I. CHugaev islep chiqgan, usınıń nátiyjesinde bul eki orıs ilimpazları organikalıq reagentlarni analizde qóllaw tiykarlawshileri esaplanadi.

Pánniń usı tarawin rawajlandırıw ushın I. P. Alimarin, A. K. Babko, Y. A. Zolotovlar menen bir qatarda ózbek ilimpazları Sh. T. Tolipov, Sh. T. Bayev, K. Raxmetullayevlar da ules qosqanlar.
Organikalıq reagentlar ximiyalıq analizdi túrli tarawlarında analiz usılların ańsatlastırıw, tezletiw, bayqaǵıshlıǵın asırıw maqsetlerinde qollanıladı.
Olar anorganik reagentlerge salıstırǵanda qatar artıqpashılıqlarǵa iye:
1) sezgirligi joqarı bolǵanı ushın, basqa usıllarda ashıp bolmaytuǵın iondı ashıw imkaniyatın beredi,
2) aksariyat organikalıq reagentler oǵada selektiv hám spetsifik qasiyetke iye,
3) organik reagentlar, eritpe pH mánisine kóre óz reńin ózgertiwi indikator retinde úlken áhmiyetke iye.
Kórsetilgen artıqpashılıqlar sebepli organikalıq reagentler analitik ximiyada keń qollanıladı.
Kópshilik kation hám anionlar kompleks payda etiwshi organikalıq reagent járdeminde ashıladı. Mısallar:
Dimetilglioksim menen Ni (II) kationi lala-qızıl reńli shókpe payda etiwi tiykarında ashıladı.
Bul reaksiya joqarı bayqaǵıshlıqǵa iye: W=1:300000 t/ml, m=0, 17 mkg. Alizarin Al3+ kationi menen filtr qaǵazda qızıl daq - alyuminiy alizarinati payda etedi.
Kupron mıs (II) ionı menen iviq jasıl shókpe mıs kupronat payda etedi.
Oksixinolin magniy ionı menen sarǵish jasıl magniy oksixinolyat shókpesin payda etedi.
Piridilazonaftol (K. Raxmatullaev) reagenti Sb (III) menen qızıl reńli kompleks payda etedi.
Analizde qollanılatuǵın organikalıq reagentlerge qoyılǵan talaplar. Organikalıq reagentlar tómendegi talaplarǵa juwap beriwi kerek:
1) Az eriwsheń kompleks birikpe payda etiwi.
2) Payda bolatuǵın komplekstiń turaqlılıq turaqlısı úlken bolıwı kerek β≤10⁺⁸
3) Organikalıq reagent suwda eriwsheń bolıwı kerek.
Organikalıq reagentler ionlardı ashıwdaǵana emes bálki ırkinis beretuǵın ionlardı nıqaplawda da isletiledi. Mısalı Ni2⁺ kationini ashıwǵa ırkinis beretuǵın Co²⁺ hám Fe²⁺ kationlari júzim kislotasiniń duzları menen turaqlı tartarat kompleksine baylanısadı. Tartarat anioni menen nıqaplanǵan Co²⁺ hám Fe²⁺ kationlari Ni²⁺ ashılıwına irkinis etpeydi.