Tema: Processorlerdin islew principi, turleri ha’m arxitekturasi

Tema:Yad modullari. Registorlar. Buyriqlar.
Turaqlı yad (PZU) ROM yadı mikrosxemalarınıń hár qıylı 4 túri bar.
ROM (Read OnlyMemory).
PROM (Programmable ROM). Programmalastırılatuǵın ROM.
EPROM (Erasable PROM). Óshirip programmalastırılatuǵın ROM.
EEPROM (Electrically Erasable PROM). Elektron – óshirip programmalastırılatuǵın ROM. Flash ROM depte ataladı.

ROM yadınıń jańa túri— elektron-óshirilip programmalastırılatuǵın turaqlı yad. Bul mikrosxemanı sistemalı platadan almay-aq, arnawlı qurılmasız Flash ROM yadı kodın qayta programmalastırıw yamasa óshiriw múmkin. Keyingi shıǵarılǵan barlıq kompyuterlerde BIOS Flash ROM mikrosxemasına jazılmaqta.

Házirgi waqıtta kópshilik sistemalar elektrik óshirilip programmalastırılatuǵın turaqlı yad (Electrically Erasable Programmable Read-only Memory — EEPROM) dep atalatuǵın Flash-yad paydalanadı. Flash-yad energiyaǵa baylanıssız hám qayta jazılatuǵın bolıp esaplanadı, ol paydalanıwshılarǵa ROM dı, sistemalı platanıń programmalı-apparatlı quralların hám basqa komponentlerdi (videoadapterler, SCSI plataları, periferiyalıq qurılmalar hám t.b.) ańsat modifikatsiyalawǵa múmkinshilik beredi.

FLASHROM.

EEPROM.

Dinamikalıq operativ yad (Dynamic RAM — DRAM) tı kópshilik zamanagóy sistemalarda paydalanadı. Bul tiptegi yadtıń tiykarǵı artıqmashılıǵı sonnan ibarat, onıń yacheykaları júdá tıǵız toplanǵan, yaǵnıy kishigirim mikrosxemaǵa kóp bitlerdi toplaw múmkin, demek olardıń tiykarında úlken kólemdegi yadtı dúziw múmkin. DRAM mikrosxemasındaǵı yad yacheykaları — bul zaryad uslap turatuǵın mayda kondensatorlar. Usılay etip (zaryadlardıń bolıwı yamasa joq bolıwı menen) bitler kodlanadı. Bul yad penen baylanıslı problema sonnan ibarat, ol dinamikalıq yaǵnıy turaqlı regeneratsiya bolıwı kerek, keri jaǵdayda yad kondensatorlarındaǵı elektr zaryadları “aǵıp ketedi” hám maǵlıwmatlar joǵaladı. Regeneratsiya, yad kontrolleri kishi úzilis alıp hám yad mikrosxemalarındaǵı barlıq maǵlıwmatlar qatarlarına múrájat etken waqıtta bolıp ótedi.