Тема. Psixologiyada biliw processleri joba

2. Iqtıyarlı dıqqat – sanada aldınala belgilengen maqsetke muwapıq erkli túrde aktivlik kórsetken halda anıq obektke baģdarlanıwı hám onıń toplanıwınan ibarat dıqqat túrine aytıladı.
3. Iqtıyarlıdan keyingi dıqqat – dıqqattıń anıq obektke, áwele ıqtıyarlı túrde qaratılıp, soń onıń áhmiyetin túsingen sayın óz-ózinen qaratılıp barılatuģın (avtomatlasqan) dıqqat túrine aytıladı. Bul túsinik psixologiya pánine N.F.Dobrınin tárepinen kirgizilgen.
Dıqqattıń túrlerinen tısqarı onıń ózgeshelikleride bar
a. Dıqqattıń kólemi – bir waqıttıń ózinde dıqqat tárepinen qamtıp alınıwı múmkin bolģan obektlerdiń muģdarı menen belgilenedi hám olar tar hám keń bolıwı múmkin.
b. Dıqqattıń kóshiwsheńligi – xızmet processinde dıqqattıń sanalı túrde bir obektten ekinshi obektke kóshiwi.
v. Dıqqattıń bólistiriliwi - dıqqattıń bir waqıttıń ózinde bir qansha obektlerge qaratılıwınan ibarat bolģan ózgesheligi esaplanadı.
g. Dıqqattıń turaqlılıģı – dıqqattıń óz obektine kúshli qaratılıwı hám aktiv toplanıwdan ibarat unamlı qásiyet bolıp esaplanadı. Bunnan tısqarı, dıqqattıń turaqlılıģı xızmettiń xarakterine, shaxstıń ózine baylanıslı ekenligi bir qansha psixologlar tárepinen aytıp hám dálillep ótilgen.
d. Dıqqattıń muģdarı – dıqqattıń bir waqıttıń ózinde qamtıp alıwı múmkin bolģan ģáresiz obektler muģdarı menen belgilenetuģın ózgesheligi. Dıqqattıń muģdarı eksperemental sharayatta 2-6 obektke teń. Dıqqattıń obektleri ortasında qanshelli jaqın baylanıslar bolsa, onıń muģdarı sonshelli keń boladı.
j. Dıqqattıń obekti – sanamız átiraptaģılardan ajıratıp alģan jaģdayda, baģdarlanģan yamasa aktiv toplanģan nárse yamasa hádiysege aytıladı.
2. Seziw haqqında túsinik
Psixologiya páninde toplanģan maģlıwmatlarģa qaraģanda, seziw ápiwayı psixikalıq biliw processi esaplanıp, materiallıq qozģatıwshılardıń belgili receptorlarģa tikkeley tásir etiwi arqalı real álemdegi hádiyselerdiń ayırım ózgesheliklerin hám sonıń menen birge insan organizminiń(onıń aģzalarınıń) ishki jaģdayların sáwlelendiriwden ibarat biliwdiń dáslepki basqıshı esaplanadı. Insan qorshaģan ortalıqtaģı zatlardıń formaların, háreketli kórinislerin, olardıń ózine tán ózgesheliklerin seziw organizmleri járdeminde ģana bile aladı. Seziwler tiykarınan materiallıq (obektiv) barlıqtı, waqıyalıqtıń haqıyqıy kórinisin sáwlelendiredi, sonday-aq álem qanday kóriniske, formaģa, ózgeshelikke iye bolsa, olardı tek sol turısında, ózgerissiz sáwlelendiriw imkaniyatına iye. Fiziologlar hám psixologlardıń pikirinshe analizatorlar úsh túrli óz-ara baylanısta ámelge asırladı. ápiwayı etip aytatuģın bolsaq olar tómendegishe;