Tema: sirtqi fotoeffekt. Kompton

Juwaqlaw 
Kórip óttik, klassik fizika jetip bara almaytuǵın sheklerdi kvant fizikasi 
nızamların qollap basıp ótilgen. Mikrodunya sırların biliwde kvant fizikasi tiykarǵı 
qural bolıp xızmet etken. Naǵız ózi tarawlardı keń izertlew etiliwi nátiyjesinde 
házirde nanodunya jaratılıp atır, yaǵnıy bul álem nano ólshemde boladı hám tek 
kvant fizikasi nızamlarına boysinadı. Bunda nanobólekshe degende kvant fizikasi 
nızamları tolıq qollanilǵan eń ulken bólekshe túsiniledi. Fotoefekt nızamları 
qollanıwına kelsek. Bul nızamlardı qollap kóshe shıraları insan tásirisiz 
avtomatikalıq basqarıw sistemasına ótkerilgen. Fotorezistorlar tayarlanıp túrli pán 
tarawlarında keń qollanılıp atır. Házirgi kúnde júdá keń jayilg`an, qálegen tarmaqqa 
kirgiziwge urınılıp atırǵan, májburiy nurlanıw esabına nurlanıw payda etetuǵın, 
kogerent jaqtılıq dárekleri yamasa optikalıq kvant generatorları - lazerlar ústinde 
qızıqlı hám keń qamtılǵan jumıslar alıp barılmaqta. Olardı óndiriske nátiyjeni 
ámelde qollanıwı jańa tarawlardı payda bolıwına, turmıs sharayatın jáne de jaqsılab, 
insan zárúriyatın qandırıwǵa xizmet etip atır. Ásirese medicinaǵa nátiyjeni ámelde 
qollanıwı tig'siz keskin tekseriw, kesellikti anıqlaw qoyıw hám emlew kóplegen 
insanlardı qısqa waqıtta shıpa tabıwına kómeklesip atır. 

---

30 

Paydanilǵan ádebiyatlar 
1. G.S.Landsberg ―Optika ‹‹ O‘qituvchi ›› nashriyoti Toshkent-1981
2. M.H. O‘lmasova ―Optika,Atom va Yadro fizikasi‖ ‹‹Cho‘lpon›› nomidagi
ikkinchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent-2010
3. F.A Korolev ―Optika,Atom va Yadro fizikasi‖ ‹‹O‘qituvchi›› nashriyoti 
Toshkent-1978
4. Р.В.Поль. «Оптика и атомная физика» М: ―Наука‖ 1996.
5. А.Н. Матвеев. «Оптика» М: ―Высшая школа‖ 1995.
6. Е.И. Бутиков. «Оптика» М: ―Высшая школа‖ 1996.
7. Б. М. Яворский, А.А.Детлаф. «Курс физики» I-III том. М: Высшая школа‖
1994.
8. «Физический практикум. Электричество, оптика». под. ред.
И.В.Ивереновой. М: Наука 1998.