Temasındaǵı Kurs jumısı Qabıllaǵan: Fizikalıq hám kolloidlıq ximiya kafedrası docent: Uzaqbergenova Z. Orınlaǵan: 2s ximiya toparı studenti: Eshimuratova R. Nukus – 2023 Reje

II.3. NITRITOMETRIYA


Nitritometriya yaki nitritometrik titrlew muǵdarılıq analiz túrı bolıp, onda titrant sıpatında natrıy nitrit NaNO₂ qollanıladı. Bul farmakopeya usılı túrlı zatlardıń, tiykarınan, kópshilik farmacevtik preparatların anıqlawda qollanadı.
Usıldıń áhmiyeti. Nitritometriya kislotalı ortalıqta baratuǵın tómendegi reakciyaǵa tıykarlanǵan:
NO^2- + e- + 2N+ = NO + N2O NO2-/NO
Redoks-juptıń xana temperaturasındaǵı standart oksidleniw-qaytarılıw potencialı 0,98 V. Bul redoks-juptıń teń salmaqlıq potencialı vodorod-ionları koncentratsiyası artqan sayın artıp baradı.
E = 0,98 + lg ([NO₂^- ] [H+]₂ / [NO])
Sonıń ushın ortalıqtıń rN shaması kemeygan (kislotalıǵı artqan) sayın nitritionıń oksidlawshı qasiyeti artıp baradı. Nitritometrik titrlew kislotalı ortalıqta alıp barıladı. Bul oksidleniw-qaytarılıw yarım reakciyasında bir elektron qatnasqanlıǵı sebepli natrıy nitrittıń ekvivalent noqatı birge; ekvivalent molyar massası - molekulyar massaǵa; ekvivalent molyar koncentratsiyası molyar koncentratsiyaǵa teń.
Usıldıń titrantı. Titrant sıpatında natrıy nitrittıń NaNO₂ suwdaǵı, kóp hallarda 0,5 yaki 0,1 mol/dm³ koncentratsiyalı eritpesi ishletiledi. Aldın quramlıq koncentratsiyalı eritpe tayarlanıp, soń, kóp hallarda, sulfanil kislota NH₂C₆H₄SO₃H yaki kalıy permanganatdıń standartlanǵan eritpesi menen standartlanadı. Bazıda natrıy nitrit eritpesin standartlaw ushın n-aminobenzoy kislota, n aminoetilbenzoat, gidrazin sulfat, sulfamin kislotadan da paydalanladı. Titranttıń 0,1 mol/dm³ eritpesin tayarlaw ushın 7,3 g natrıy nitrit 1 dm³ kólemli ólshew kolbasında eritiledi hám belgisine shekem suyıltırıladı. Soń eritpe sulfanil kislota, streptocid yaki kaliy permanganat boyınsha standartlanadı.
Sulfanil kislota boyınsha standartlaw. Sulfanil kislotanıń standart eritpesin tayarlaw ushın, onıń anıq tartımı, eriwsheń aralaspa payda qılıw ushın, natrıy gıdrokarbonat NaHCO₃ qatnasında suwda eritıledı. Eritpeni tayarlaw ushın daslep eki barabar qayta kristallanǵan hám ~120°C da turaqlı massaǵa shekem qurıtılǵan sulfanil kislotanıń -0,2 g (anıq) tartımın 0,1 g NaHCO₃ penen aralastırıp 10 sm³ suwda eritiledi, aralaspaǵa jáne 60 sm³ suw, 10 sm³ suyıltırılǵan NC1 hám (reakciyanı tezletiw ushın) 1 g KBr qosıp standartlanıwshı natrıy nitrit eritpesi menen titrlanadı. Sulfanil kislotanıń natrıy nitrit penen xlorid kislota ortalıǵındaǵı diazony duzı payda qılıw reakciyası áste baradı, sonıń ushın natrıy nitrit eritpesinen, titrlew kolbasın jaqsı aralastırǵan halda, áwelgi bir minutta ~2 sm³, titrlew aqırına juwmaqlanǵan soń (EN ge jetiwine ~0,5 sm³ qalǵanda), bir minut 0,05 sm³ (yaǵnıy 1 tamshı) tezlıkde qosıladı. TSN potenciometrik usılda yaki vızual indikatorlı usılda tropeolin n metilen kógi menen aralaspası yaki neytral qızıl indikatorlar qatnasında anıqlanadı. Natrıy nitritdıń standartlanǵan eritpesi qaranǵı jerde shliflanǵan tıǵınlı jigerreń shiysha ıdısda saqlanadı. Natrıy nitritdıń 0,05 mol/dm³ eritpesi da sonday tayarlanıp standartlanadı.