Temperament haqida tushuncha

 
Appersepsiya 
Appersepsiya (lot. ad — ga, perceptio — idrok, qabul qilish) — psi-xologiyadagi 
tushuncha. Idrok jarayonining shaxsning avvalgi bilim va tajri-balari, qiziqishi, 
ehtiyoji va odatlari, yoshi, jinsi, maʼlumoti, kasbi, umuman psixik hayotning 
barcha mazmuni bilan bogʻlanishi anglashiladi. A. hodisasi tufayli kishilar 
idrokining mazmuni bir-biridan farq qiladi, yaʼni kishilar aynan bir xil narsani 
oʻz bilim da-rajasi, turmush tajribasi, dunyoqarashi hamda ijtimoiy kelib 
chiqishiga qarab turlicha idrok qiladilar. Mas, „re-aksiya“ soʻzini kimyogarlar 
moddalarning kimyoviy yoʻl bilan birikishi yoki ajralishi deb, sotsiologlar tarixiy 
taraqqiyotda orqaga chekinish deb, psi-xolog va fiziologlar esa organizmning 
taʼsirotga nisbatan qaytargan javob harakati deb idrok qiladilar. A. ter-minini 
baʼzan idrokning aniqligi, toʻliqligi, yorqinligi kabi sifatlari maʼnosida ham 
ishlatiladi. A. hodisasi barqaror va vaqtincha deb ataluvchi 2 qismga boʻlinadi. 
Barqaror A. shax-sning dunyoqarashi, eʼtiqodi, ideali, bilim va madaniy saviyasi, 
kasbi hamda qiziqishlariga; vaqtincha A. esa faqat shaxsning idrok jarayonidagi 
hissiy holati, kayfiyatiga bogʻliq. 
 
Idrоk va uning turlari 
Fazoni idrok qilishFazoni idrok qilish to‘g‘risida gapirar ekanmiz, biz 
narsalarningfazodagi shakllarini, ularning fazodagi katta-kichikligini va fazodagi 
o‘zaro munosabatlarini ko‘zda tutamiz. Ma’lumki, fazodagi shakllariga qarab, 
uch burchakli, to‘rt burchakli, kub, silindr va shu kabi shakldagi narsalar 
ajratiladi; narsalar katta-kichikligiga qarab, nisbatan katta, kichikroq, Nurlarning 
ko‘z gavharida sinishi:a, b; a–b o‘qining teskari aksi; A–fiksatsiya nuqtasi; A–A1 
– ko‘rish chizig‘i; a, k, b–ko‘rish burchagi. o‘rtacha va hokazo narsalarga 
ajratiladi; fazodagi munosabatlariga qarab, bu narsalar bizga va bir-biriga 
nisbatan yaqin, uzoq, chap tomonda, o‘ng tomonda, yuqori yoki past bo‘lishlari 
mumkin. Fazoni biz uning hamma uch o‘lchovida ko‘rish, teri sezgilari va 
muskul-harakat organlari yordami bilan idrok qilamiz. Fazo munosabatlarini, 
narsalarning shaklini, narsalarning hajmi va katta-kichikligini biz asosan ko‘z 
bilan ko‘rib idrok qilamiz. Fazoni biz bir ko‘zimiz bilan ham ko‘rib, ya’ni 
monokulyar, ikkiko‘zimiz bilan ham ko‘rib, ya’ni binokulyar idrok qilamiz. 
Monokulyar idrok quyidagicha voqe bo‘ladi