Tеmpеratura, issiqlikdan kеngayish va idеal gaz qonunlari 2-Maruza

YUz gradusli va Farengeyt temperaturalar shkalasi
Ixtiyoriy termometrik xossa temperaturaviy shkalani o’rnatish uchun qo’llanilishi mumkin. Umumuy simobli termometr shisha kolba va belgilangan miqdordagi simobga ega bo’lgan probirkadan tashkil topgan. Bu termometr issiqroq bo’lgan jism bilan kontaktga keltirilsa, simob kengayadi, bunda simob ustunining uzunligi oshadi ( bunda shisha devorlar ham etiborga olmas darajada kengayadi). Biz quyidagi xolda shisha trubka bo’ylab masshtab xosil qilishimiz mumkin. Birinchidan, termometrni muvozanat xolatdagi suv va muzga joylashtiriladi. Bunda bosim 1 atm bo’lsin. Termometr ustuni muzli suv bilan muvozanatda bo’lganida trubka devorida ko’rinayotgan simob ustunining yuqori qismi muzlash nuqtasi temperaturasini bildiradi (bu yana suvning normal erish nuqtasi ham deyiladi). Endi termometrni 1atm bosimdagi qaynayotgan suvga tushiramiz. Termometr ustuni qaynayotgan suv bilan issiqlik muvozanatida bo’lganida simob ustunining yuqori qismi temreraturaning bug’ xosil bo’lish nuqtasini ko’rsatadi (bu yana suvning normal qaynash temperaturasi ham deyiladi). sel siy shkalasida suvning muzlash nuqtasi qilib 0°S (TSel siyning nul gradusi), qaynash temperaturasi qilib esa 100 °S tanlab olingan. sel siy shkalasida ikkala belgi orasidagi masofa 100 ta teng intervallarga bo’linib, u 0 va 100 °S orasidagi sel siy graduslariga mos keluvchi kichik bo’laklar bilan ajratilgandir (shuning uchun “yuz gradusli shkala” “yuz qadamni” bildiradi. Agar simob ustuni uzunligi L_t bo’lsa, u xolda yuz gradusli temperatura quyidagicha aniqlanadi
1

Bu yerda Insonning sel siy shkalasida o’lchangan normal temperaturasi 37 °S atrofida bo’ladi. YUz gradusli shkalaning kamchiligi, uning simob kabi ayrim materiallarning termometrik xossalariga bog’liqligidir. sel siy shkalasi bo’yicha xisoblashlarning qulayligi yuz gradusli shkala bilan bog’liq bo’lgan 2 bo’limda muhokama etiladi (yuz gradusli shkalaning xossalari ko’p jihatdan sel siy shkalasiga taalluqli ekanligidan bu ikkala shkala o’rtasida yaqin muvofiqlik mavjud). Farengeytning (AQSH keng qo’llaniladigan) temperaturalar shkalasida muzning erish temperaturasiga 32 °F mos kelib, suvning bug’lanish temperaturasi 112 °F ga tengdir.TSel siy shkalasining temperaturasidan Farengeyt shkalasining temperaturasiga o’tish uchun 0°S temsperatura 32 °F ga mos kelishini va sel siy shkalasidagi 100 gradus Farengeyt shkalasining 180 gradusiga mos kelishini esda saqlash kerak. SHunday qilib, Farengeytning bir gradusi sel siyning 100G`180 q 5G`9 gradusiga mos kelar ekan. Demak, 1°F q (5G`9)°C. Farengeyt va sel siy shkalalari orasidagi temperaturaning o’zgarishi