Termiz davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov aytganidek-«Demokratik jamiyatda 
bolalar, umuman har bir inson erkin fikrlaydigan etib tarbiyalanadi». 
Ta‘lim jarayonida o‘quvchining mustaqil ta‘lim olishini faollashtirish 
zarur va baholashning yo‘llarini o‘quvchi tomonidan tanlanishi va bajarilishi 
bilan xarakterlanadi. 
O‘quvchilarda mantiqiy tafakkurni rivojlantirish uchun fikrlash 
xususiyatlarini shakllantirish zarur. Fikrlash operatsiyalari asosida dars jarayoni 
faollashtiriladi. Bu o‘quvchining «Nima uchun?», «Qanday maqsada?», 
«Sabablari qanday?», «Natija nima uchun shunday bo‘ldi?» singari savollarning 
muhokamasi orqali amalga oshirilishi mumkin. O‘qituvchilarni evristik,
muammoli vaziyatlarga tortish, tanqid, gumon holatarini muhokama qilish, 
ulardagi muammolarni mustaqil holda topish va ularni echish uchun o‘z 
loyihalarini tuzish va himoya qilish o‘quvchilar tafakkurining ma‘nodor va 
unumdor bo‘lishiga xizmat qiladi. 
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» (1997 yil) ta‟lim muammolari oldiga
mustaqil fikrlovchi shaxsni shakllantirish muammosini qo‟ygandir. Muxtaram 
birinchi Prezidentimiz I.A. Karimov ta‟kidlaganlaridek: o‟qituvchining bosh 
vazifasi o‟quvchilarda mustaqil fikr yuritish ko‟nikmalarini hosil qilishdan
iboratligini ko‟pincha yaxshi tushunamiz, lekin afsuski, amalda, tajribamizda 
unga rioya qilmaymiz. 
Demokratik jamiyatda bolalar, umuman har bir inson erkin fikrlaydigan 
etib tarbiyalanadi, agar bolalar erkin fikrlashni o‘rganmasa, berilgan ta‘lim 
samarasi past bo‘lishi muqarrar. 
Ta‘lim boshqariladigan jarayoni bo‘lib, bunda har bir bolaning harakati
qadamba-qadam nazorat qilinadi, o‘qituvchi har bir bosqichda o‘quvchining
bilimlarini malakalarini o‘zlashtirish haqida axborot olib iuradi, yangi material
avvalgi materialni o‘zlashtirishga qarab taqdim etiladi.
Ta‘limni va bilimlarni o‘zlashtirishni boshqarish muammolari hamda
imkoniyatlari. Boshqarishning metodologik va nazariy asoslari. Aqliy
harakatlarni bosqichma-bosqich tarkib toptirish nazariyasi va uning mohiyati. 

---

134 
O‘qish tiplari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. Ta‘limni boshqarishning 
boshqa imkoniyatlarini qidirish, programmalashtiririlgan ta‘limning psixologik 
asoslarini ishlab chiqish. Aqliy faoliyatning assotsiativ tabiatini sistemalilik 
prinsipi asosida tekshirish. ta‘limiy usullarning boshqaruvchanlik xususiyati. 
O‘quv faoliyati komponentlari. Muammoli ta‘lim va muammoli vaziyat. 
Ko‘pgina psixologlar ta‘lim jarayonini tahlil qilar ekanlar, uni etarli darajada