Termodinamikaning birinchi qonuni. Ichki energiya. Gazning bajargan ishi

8.6 - rasm. Sovutgich mashinasining tuzilishi

Termodinamik tizim sikl davomida temperaturasi past bo‘lgan termostatdan (T₂) Q₂ issiqlik miqdori oladi va temperaturasi yuqori bo‘lgan termostatga (T₁) Q₁ issiqlik miqdorini uzatadi.

,
shuning uchun bajarilgan ish manfiy hisoblanadi.
,
yoki .
Temperaturasi yuqori bo‘lgan termostatga (T₁) berilgan Q₁ issiqlik miqdori temperaturasi past bo‘lgan termostatdan (T₂) olingan Q₂ issiqlik miqdoridan tizim ustidan tashqi kuchlar bajarilgan A ish qiymatiga kattadir.

Tizim aylanma jarayon natijasida o‘zining boshlang‘ich holatiga qaytadi va tizimning ichki energiyasi o‘zgarmaydi:

; . (8.26)
Odatda, aylanma jarayon vaqtida tizim tashqaridan issiqlik miqdorini olishi va unga uzatishi mumkin, shuning uchun

Q = Q₁ – Q₂ ,
bu yerda Q₁ – tizimning olgan issiqlik miqdori; Q₂ – tashqariga uzatgan issiqlik miqdori. Shu sababli aylanma jarayon uchun foydali ish koeffitsiyenti quyidagicha aniqlanadi:
. (8.27)

Termodinamik jarayon agarda, avval to‘g‘ri siklda va keyin teskari siklda sodir bo‘lsa, u o‘z holatiga qaytuvchi jarayon deb hisoblanadi.

Chunki bu holda atrof - muhit va qaralayotgan tizimda ortiqcha o‘zgarishlar sodir bo‘lmaydi.

Shu sharoitga ega bo‘lmagan barcha jarayonlar qaytmas jarayonlar deb hisoblanadi.

Istalgan muvozanatdagi jarayon qaytar jarayondir, chunki tizimda sodir bo‘ladigan muvozanatli jarayon uchun u to‘g‘ri yoki teskari yo‘nalishda o‘tishi muhim emas.


Karno sikli, ideal issiqlik mashinasining foydali ish koeffitsiyenti
Karno sikli, bir-biriga bog‘liq navbatma-navbat sodir bo‘ladigan ikkita izotermik va ikkita adiabatik jarayonlardan iboratdir (8.7 - rasm).